Egipat pod rimskom vlašću

Kleopatra VII Filopator bila je posljednja kraljica Egipta i njegov posljednji faraon. Njena smrt 30. godine prije nove ere dovela je do kraja preko 3000 godina često slavne i kreativne egipatske kulture. Nakon samoubistva Kleopatre VII, dinastija Ptolemeja koja je vladala Egiptom od 323. godine prije nove ere je ugašena, Egipat je postao rimska provincija i rimska “korpa za kruh”.

Sadržaj

Činjenice O Egiptu pod rimskom vlašću

• Cezar Avgust je anektirao Egipat Rimu 30. p.n.e.
• Pokrajinu Egipat je Cezar August preimenovao u Aegyptus
• Tri rimske legije bile su stacionirane u Egipat za zaštitu rimske vladavine
• Prefekt kojeg je imenovao car upravljao je Egiptom
• Prefekti su bili odgovorni za upravljanje pokrajinom i za njene financije i odbranu
• Egipat je podijeljen na manje provincije svaki je podnosio izvještaj direktno prefektu
• Socijalni status, oporezivanje i predsjedavajući sudski sistem temeljili su se na etničkoj pripadnosti osobe i gradu njenog prebivališta
• Društvene klase su se sastojale: rimski građanin, Grk, metropolit, Jevrej i Egipćanin.
• Vojna služba je bila najčešće sredstvo za poboljšanje vašeg društvenog statusa
• Pod rimskim nadzorom, Egipat je postao rimska korpa za kruh
• Egiptova ekonomija se u početku poboljšala pod rimskom vlašću prije potkopana korupcijom.

Komplikovana rana uključenost Rima u egipatsku politiku

Rim se bavioPolitička pitanja Egipta od vladavine Ptolomeja VI u 2. veku pre nove ere. U godinama nakon pobjede Aleksandra Velikog nad Perzijancima, Egipat je doživio značajne sukobe i previranja. Grčka dinastija Ptolomeja vladala je Egiptom iz njihove prestonice Aleksandrije, zapravo grčkog grada u okeanu Egipćana. Ptolomeji su se retko usuđivali izvan Aleksandrijskih zidina i nikada se nisu trudili da ovladaju maternjim egipatskim jezikom.

Ptolemej VI je vladao sa Kleopatrom I, svojom majkom do njene smrti 176. godine p.n.e. Tokom njegove nemirne vladavine, Seleucidi su pod njihovim kraljem Antiohom IV dvaput napali Egipat tokom 169. i 164. godine prije nove ere. Rim je intervenisao i pomogao Ptolomeju VI da povrati određenu mjeru kontrole nad svojim kraljevstvom.

Sljedeći prodor Rima u egipatsku politiku dogodio se 88. p.n.e. kada je mladi Ptolemej XI slijedio svog prognanog oca, Ptolomeja X, da preuzme prijestolje. Nakon što je ustupio Rim Egipat i Kipar, rimski general Kornelije Sula postavio je Ptolomeja XI za kralja Egipta. Njegov ujak Ptolemej IX Latrijos je umro 81. pre nove ere ostavivši svoju kćer Kleopatru Bereniku na prestolu. Međutim, Sula je planirao da na egipatski tron ​​postavi prorimskog kralja. Poslao je uskoro Ptolomeja XI u Egipat. Sula je paradirao oporukom Ptolomeja Aleksandra u Rimu kao opravdanje za svoju intervenciju. Testament je takođe predviđao Ptolomej XI da se oženi Bernisom III, koja mu je bila rođaka, maćeha i verovatnonjegova polusestra. Devetnaest dana nakon što su se vjenčali, Ptolomej je ubio Bernice. Ovo se pokazalo nerazumnim, jer je Bernice bila veoma popularna. Aleksandrijska rulja je kasnije linčovala Ptolemeja XI, a njegov rođak Ptolemej XII naslijedio ga je na prijestolju.

Mnogi aleksandrijski podanici Ptolemeja XII prezirali su njegove bliske veze s Rimom i on je protjeran iz Aleksandrije 58. p.n.e. Pobjegao je u Rim, u velikim dugovima rimskim kreditorima. Tamo je Pompej smjestio prognanog monarha i pomogao da se Ptolomej vrati na vlast. Ptolomej XII je platio Aulu Gabiniju 10.000 talenata za invaziju na Egipat 55. pne. Gabinije je porazio egipatsku pograničnu vojsku, krenuo na Aleksandriju i napao palatu, gde su se čuvari palate predali bez borbe. Uprkos tome što su egipatski kraljevi utjelovili same bogove na zemlji, Ptolemej XII je učinio Egipat podređen hirovima Rima.

Nakon njegovog poraza 48. p.n.e. od Cezara u bici kod Farsala, rimskog državnika i generala, Pompej je pobjegao u prerušen u Egipat i tamo potražio utočište. Međutim, Ptolemej VIII je ubio Pompeja 29. septembra 48. godine prije Krista kako bi pridobio Cezarovu naklonost. Kada je Cezar stigao, predstavljena mu je Pompejeva odsečena glava. Kleopatra VII osvojila je Cezara i postala njegova ljubavnica. Cezar je otvorio put Kleopatri VII da se vrati na tron. Egipatski građanski rat je osiguran. Sa dolaskom rimskog pojačanja, odlučujuća bitka na Nilu 47. pne. dovela je do Ptolomeja XIII.prisiljen pobjeći iz grada i pobijediti Cezara i Kleopatru.

Poraz Ptolemeja XIII doveo je do toga da je Ptolemejsko kraljevstvo svedeno na status rimske države klijenta. Nakon Cezarovog ubistva, Kleopatra je spojila Egipat sa Markom Antonijem protiv Oktavijanovih snaga. Međutim, oni su poraženi i Oktavijan je dao Kleopatrinog sina sa Cezarom, Cezariona pogubiti.

Egipat kao rimska provincija

Nakon završetka zaštićenog građanskog rata u Rimu, Oktavijan se vratio u Rim 29. p.n.e. . Tokom svoje pobjedničke povorke kroz Rim, Oktavijan je pokazao svoj ratni plijen. Slika Kleopatre koja je pozirala ležeći na kauču bila je izložena za javno podsmijeh. Kraljičina preživjela djeca, Aleksandar Helios, Kleopatra Selena i Ptolomej Filadelf, bila su izložena na pobjedničkoj paradi.

Rimski prefekt odgovoran samo Oktavijanu sada je upravljao Egiptom. Čak je i rimskim senatorima bilo zabranjeno da uđu u Egipat bez careve dozvole. Rim je također garnizonirao tri svoje legije u Egiptu.

Car August je potvrdio apsolutnu kontrolu nad Egiptom. Dok je rimsko pravo zamijenilo tradicionalne egipatske zakone, mnoge institucije bivše Ptolemejske dinastije ostale su na snazi ​​uz, iako s temeljnim promjenama u društvenim i administrativnim strukturama. August je vješto preplavio administraciju kandidatima iz rimske konjičke klase. Uprkos ovom turbulentnom preokretu,malo se promijenilo u svakodnevnom vjerskom i kulturnom životu Egipta, osim stvaranja imperijalnog kulta. Svećenici su zadržali mnoga svoja tradicionalna prava.

Rim je čak nastojao proširiti teritoriju Egipta s prefektom Aeliusom Gallusom koji je vodio neuspješnu ekspediciju u Arabiju od 26. do 25. godine prije Krista. Slično, njegov nasljednik prefekt, Petronije je organizovao dvije ekspedicije u Meroitsko kraljevstvo oko 24. pne. Kako su granice Egipta bile osigurane, jedna legija je povučena.

Društvene i vjerske linije loma

Dok je Aleksandrija bila pod dubokim utjecajem grčke kulture za vrijeme vladavine Ptolomeja, imala je mali utjecaj izvan grada. Egipatske tradicije i vjerske obrede nastavile su napredovati u ostatku Egipta. Sve do dolaska hrišćanstva u 4. veku ovo se nije promenilo. Sveti Marko je zaslužan za formiranje tradicionalne kršćanske crkve u Egiptu, iako je nejasno koliko je kršćana živjelo u Egiptu prije 4. stoljeća.

Dok je Rim dozvolio da svaki region majki grad ima ograničenu samoupravu , mnogi od velikih egipatskih gradova su pronašli svoj status promijenjen pod rimskom vlašću. Avgust je vodio registar svih “heleniziranih” stanovnika u svakom egipatskom gradu. Ne-Aleksandrijci su se klasifikovali kao Egipćani. Pod Rimom se pojavila revidirana društvena hijerarhija. Helenski, stanovnici su formirali novu društveno-političku elitu. Građani izAleksandrija, Naukrat i Ptolemaida bili su izuzeti od novog biračkog poreza.

Primarna kulturna podjela bila je između sela koja govore egipatski i helenske kulture Aleksandrije. Većina hrane koju su proizveli lokalni farmeri izvezena je u Rim kako bi prehranila svoje rastuće stanovništvo. Ruta snabdijevanja za ovaj izvoz hrane, zajedno sa začinima, kretala se kopnom iz Azije, a luksuzni predmeti vodili su niz Nil kroz Aleksandriju prije nego što su bili otpremljeni u Rim. Ogromna privatna imanja kojima su upravljale grčke zemljoposedničke aristokratske porodice dominirale su u 2. i 3. veku nove ere.

Ova kruta društvena struktura je sve više dolazila u pitanje kako su Egipat, a posebno Aleksandrija, doživeli značajnu evoluciju u svojoj mešavini stanovništva. Veći broj Grka i Jevreja koji se nastanio u gradu doveo je do sukoba među zajednicama. Uprkos ogromnoj vojnoj nadmoći Rima, pobune protiv rimske vladavine nastavile su da izbijaju periodično. Tokom Kaliguline vladavine (37. – 41. godine nove ere), jedan ustanak je suprotstavio jevrejsko stanovništvo grčkim stanovnicima Aleksandrije. Tokom vladavine cara Klaudija (oko 41-54. n.e.) ponovo su izbili nemiri između jevrejskih i grčkih stanovnika Aleksandrije. Ponovo, u vreme cara Nerona (oko 54-68. n.e.), 50.000 ljudi je stradalo kada su jevrejski pobunjenici pokušali da zapale amfiteatar u Aleksandriji. Bile su potrebne dvije pune rimske legije da obuzdaju nerede.

Još jedna pobuna počela je tokomTrajanovo vrijeme (oko 98-117. n.e.) kao rimskog cara i još jedno 172. godine naše ere potisnuo je Avidije Kasije. Godine 293-94. izbila je pobuna u Koptosu da bi ga Galerijeve snage ugušile. Ove pobune su se periodično nastavile sve dok rimska vlast nad Egiptom nije završila.

Egipat je i dalje bio važan za Rim. Vespazijan je proglašen za cara Rima u Aleksandrini 69. godine nove ere.

Dioklecijan je bio poslednji rimski car koji je posetio Egipat 302. godine nove ere. Prelomni događaji u Rimu imali su dubok uticaj na mesto Egipta u Rimskom carstvu. Osnivanje Konstantinopolja 330. godine nove ere umanjilo je tradicionalni status Aleksandrije i veliki deo egipatskog žita je prestao da se otprema u Rim preko Konstantinopolja. Štoviše, prelazak Rimskog Carstva na kršćanstvo i kasniji prekid progona kršćana otvorili su kapije za širenje religije. Kršćanska crkva je ubrzo dominirala velikim dijelom vjerskog i političkog života Carstva, a to se proširilo i na Egipat. Aleksandrijski patrijarh se pojavio kao najutjecajnija politička i vjerska ličnost u Egiptu. S vremenom je rivalstvo između patrijarha Aleksandra i patrijarha Konstantinopolja sve više jačalo.

Gašenje rimske vlasti u Egiptu

Tokom kasnog 3. stoljeća n.e., odluka cara Dioklecijana da podijeli pronađeno carstvo na dva dela sa zapadnom prestonicom u Rimu i istočnom u NikomedijiEgipat u istočnom dijelu Rimskog carstva. Kako su moć i uticaj Konstantinopolja rasli, on je postao ekonomski, politički i kulturni centar Mediterana. Vremenom je moć Rima opala i na kraju je pala na invaziju 476. godine n.e. Egipat se nastavio kao provincija u vizantijskoj polovini Rimskog carstva sve do 7. veka kada se Egipat našao pod stalnim napadima sa istoka. Prvo je pao u ruke Sasanida 616. godine n.e., a zatim Arapa 641. godine n.e.

Razmišljajući o prošlosti

Egipat pod rimskom vlašću bio je duboko podijeljeno društvo. Djelomično helenski, dijelom egipatski, oba pod vlašću Rima. Spuštena na status provincije, sudbina Egipta nakon Kleopatre VII uvelike je odražavala geopolitičku sreću Rimskog carstva.

Zaglavlje slike ljubaznošću: david__jones [CC BY 2.0], preko flickr