Christendom in de Middeleeuwen

De Middeleeuwen waren tien eeuwen van verandering en ontwikkeling in Europa. Ze kunnen worden onderverdeeld in drie tijdperken: de vroege Middeleeuwen van 476 tot 800 na Christus, ook wel de Donkere Middeleeuwen genoemd; de Hoge Middeleeuwen van 800 tot 1300 na Christus; en de Late Middeleeuwen van 1300 tot 1500 na Christus, die leidden tot de Renaissance. Het christendom evolueerde en groeide gedurende deze periode, wat een fascinerende studie oplevert.

In middeleeuws Europa was het christendom, specifiek het katholicisme, de enige erkende religie. De kerk domineerde het leven van alle lagen van de samenleving, van de adel tot de boerenklasse. Deze macht en invloed werden niet altijd ten gunste van iedereen uitgeoefend, zoals we zullen leren.

Duizend jaar, zo lang duurden de Middeleeuwen, is net zo'n lange periode in de geschiedenis als het postmiddeleeuwse tijdperk waarin wij leven, dus je kunt begrijpen dat het christendom zich door vele stadia ontwikkelde.

We bestuderen de verschillende tijdperken, de macht van de kerk en hoe religie en de kerk de geschiedenis van Europa en de mensen in die tijd hebben gevormd. .

Christendom in de vroege Middeleeuwen

De geschiedenis leert ons dat in het oude Rome van keizer Nero christenen werden vervolgd, gekruisigd en verbrand vanwege hun geloof.

Maar in 313 maakte keizer Constantijn het christendom legaal en aan het begin van de Middeleeuwen waren er kerken in heel Europa. In 400 was het illegaal om andere goden te aanbidden en werd de kerk de enige autoriteit in de samenleving.

Hoewel de term "Donkere Middeleeuwen" niet de voorkeur geniet van moderne historici, waren de Vroege Middeleeuwen getuige van de onderdrukking door de Kerk van alle leerstellingen en meningen die afweken van de christelijke bijbelse wetten en morele principes. Kerkelijke dogma's en doctrines werden vaak met geweld afgedwongen.

Onderwijs was beperkt tot de geestelijkheid en het vermogen om te lezen en schrijven was beperkt tot degenen die de kerk dienden.

Het christendom speelde echter ook een positieve rol. Na het Romeinse Rijk was er politieke onrust met voortdurende gevechten tussen Vikingen, barbaren, Germaanse strijdkrachten en de koningen en edelen van de verschillende regio's. Het christendom, als sterke religie, was een verenigende kracht in Europa.

St. Patrick had in het begin van de 5e eeuw de groei van het christendom in Ierland gestimuleerd en Ierse monniken en andere missionarissen reisden door heel Europa om het evangelie te verspreiden. Ze moedigden ook het leren aan en brachten kennis over veel onderwerpen met zich mee en richtten kerkscholen op om de kennis te delen en de mensen te onderwijzen.

Desondanks bleef het feodale systeem de enige sociale structuur, waarbij de kerk een leidende rol speelde in de politiek van die tijd. De kerk eiste gehoorzaamheid van de heersers en de adel in ruil voor haar steun en vergaarde land en rijkdom waarbij de leidende geestelijken leefden en zich gedroegen als koningen.

De massa's, die geen land mochten bezitten, bleven ongeschoold en onderdanig aan de kerk en de heersende klassen van het land.

Christendom in de Hoge Middeleeuwen

Karel de Grote werd in 768 gekroond tot koning van de Franken en in 774 tot koning van de Longobarden. In 800 werd hij door paus Leo III uitgeroepen tot keizer van wat later het Heilige Roomse Rijk werd genoemd. Tijdens zijn heerschappij slaagde hij erin de vele afzonderlijke koninkrijken van West-Europa te verenigen.

Hij deed dit zowel met militaire middelen als door vreedzame onderhandelingen met lokale heersers. Tegelijkertijd consolideerde hij de leidende rol van de kerk in een tijd waarin overal in de regio religieuze vernieuwing plaatsvond.

De rol van de kerk in de samenleving

Geestelijken kregen invloedrijke posities in de regering en de privileges van de adel - landbezit, vrijstelling van belastingen en het recht om de mensen die op hun land woonden te besturen en te belasten. Het feodale systeem was goed verankerd in deze tijd, waarbij landbezit beperkt was tot schenkingen van de koning aan de adel en de kerk en waarbij horigen en boeren arbeid ruilden voor een stuk land om op te leven.

Het feit dat de kerk de geaccepteerde autoriteit was, betekende dat de kerk het belangrijkste onderdeel van het leven van de mensen was en dit wordt weerspiegeld in de indeling van de meeste steden waar de kerk het hoogste en meest dominante gebouw was.

Voor de meeste mensen vormden de kerk en hun plaatselijke priester hun bron van spirituele begeleiding, hun opvoeding, hun fysieke welzijn en zelfs hun gemeenschapsvermaak. Van geboorte tot doop, huwelijk, bevalling en dood vertrouwden christelijke volgelingen sterk op hun kerk en haar functionarissen.

Iedereen, arm en rijk, betaalde een tiende of belasting aan de kerk en de rijkdom die de kerk vergaarde werd gebruikt om invloed uit te oefenen op de vorsten en edelen die het land regeerden. Op deze manier beïnvloedde de kerk elk aspect van het leven van iedereen, niet alleen in hun dagelijks leven maar op een wereldwijde manier.

Verdeeldheid in het christendom in de hoge middeleeuwen

In 1054 vond wat later het Grote Oost-West Schisma werd genoemd plaats, waarbij de Westerse (Latijns) Katholieke Kerk zich afsplitste van de Oosterse (Griekse) Kerk. De redenen voor deze dramatische splitsing in de christelijke beweging draaiden voornamelijk om het gezag van de paus als hoofd van de hele Katholieke Kerk en wijzigingen in de Geloofsbelijdenis van Nicea om "de zoon" op te nemen als onderdeel van de Heilige Geest.

Deze splitsing van de kerk in katholieke en oosters-orthodoxe elementen verzwakte de macht van de christelijke kerk en verminderde de macht van het pausdom als een overheersende autoriteit. Een volgend schisma, bekend als het westerse schisma, begon in 1378 en betrof twee rivaliserende pausen.

Dit verminderde verder het gezag van de pausen en het vertrouwen in de katholieke kerk en leidde uiteindelijk tot de Reformatie en de opkomst van verschillende andere kerken uit protest tegen de politiek van de katholieke kerk.

Christendom en de kruistochten

In de periode van 1096 tot 1291 voerden christelijke troepen een reeks kruistochten uit tegen de moslims in een poging het Heilige Land en in het bijzonder Jeruzalem terug te winnen van de islamitische overheersing. Gesteund en soms geïnitieerd door de Rooms-Katholieke Kerk waren er ook kruistochten op het Iberisch schiereiland om de Moren te verdrijven.

Hoewel deze kruistochten bedoeld waren om het christendom in de westelijke en oostelijke gebieden te versterken, werden ze door militaire leiders ook gebruikt voor politiek en economisch gewin.

Het christendom en de middeleeuwse inquisitie

Een ander machtsvertoon van het christendom was dat paus Innocentius IV en later paus Gregorius IX het gebruik van marteling en ondervraging toestonden om bekentenissen te verkrijgen van mensen en bewegingen die als ketters werden beschouwd. Het doel was om deze ketters een kans te geven om terug te keren naar het geloof van de kerk. Voor degenen die weigerden, waren er straffen en de ultieme straf was verbranding aan deinzet.

Deze inquisities vonden plaats in Frankrijk en Italië van 1184 tot de jaren 1230. De Spaanse inquisitie, hoewel ogenschijnlijk gericht op het verwijderen van ketters (met name moslims en joden), was meer een poging om de monarchie in Spanje te vestigen, dus het was niet officieel goedgekeurd door de kerk.

Christendom in de late middeleeuwen

De kruistochten slaagden er niet in om het Heilige Land terug te winnen van de mosliminvasies, maar ze leidden wel tot een sterk verbeterde handel tussen Europa en het Midden-Oosten en een toegenomen welvaart in het Westen. Dit zorgde op zijn beurt voor een rijkere middenklasse, een toename in het aantal en de grootte van steden en een toename in het leren.

Het hernieuwde contact met Byzantijnse christenen en moslimgeleerden, die hun historische geschriften zorgvuldig hadden bewaard, gaf de westerse christenen eindelijk inzicht in de filosofieën van Aristoteles en andere geleerden uit een verboden verleden. Het begin van het einde van de Donkere Middeleeuwen was begonnen.

De groei van kloosters in de late middeleeuwen

Met het toegenomen aantal steden kwam er meer rijkdom, meer opgeleide burgers uit de middenklasse en een verschuiving weg van onnadenkende onderwerping aan het katholieke dogma.

Bijna als tegenwicht voor deze meer verfijnde benadering van het christendom ontstonden er in de late Middeleeuwen verschillende nieuwe kloosterorden, bedelorden genaamd, waarvan de leden geloften van armoede en gehoorzaamheid aan de leer van Christus aflegden en in hun levensonderhoud voorzagen door te bedelen.

De beroemdste van deze orden waren de Franciscanen, opgericht door Franciscus van Assisi, de zoon van een rijke koopman die koos voor een leven in armoede en toewijding aan de evangeliën.

De Franciscaanse orde werd opgevolgd door de Dominicaanse orde, begonnen door Dominicus van Guzman, die verschilde van de Franciscanen door zich te richten op het leren en onderwijzen van christenen om ketterij te bestrijden.

Beide ordes werden door de kerk gebruikt als inquisiteurs tijdens de middeleeuwse inquisitie om ketters uit te roeien, maar ze konden ook gezien worden als een reactie op de corruptie en ketterij die deel waren gaan uitmaken van de geestelijkheid.

Corruptie en de invloed ervan op de kerk

De enorme rijkdom van de kerk en haar politieke invloed op het hoogste staatsniveau betekende dat religie en wereldlijke macht met elkaar vermengd waren. De corruptie van zelfs de hoogste geestelijken leidde tot een extravagante, uitbundige levensstijl, het gebruik van omkoping en nepotisme om familieleden (inclusief buitenechtelijke kinderen) in hoge posities te plaatsen en het negeren van veel van de leer van het evangelie.

De verkoop van aflaten was een andere corrupte praktijk die in die tijd veel voorkwam in de katholieke kerk. In ruil voor grote geldbedragen werden allerlei zonden die de rijken begingen door de kerk kwijtgescholden, waardoor de schuldigen door konden gaan met hun immorele gedrag. Het gevolg was dat het vertrouwen in de kerk als handhaver van christelijke principes ernstig werd geschaad.

Afsluitend

Het christendom speelde in de Middeleeuwen een vitale rol in het leven van arm en rijk. Deze rol evolueerde in de loop van de duizend jaar naarmate de katholieke kerk zelf evolueerde van een verenigende kracht naar een die hervormd en vernieuwd moest worden om zichzelf te ontdoen van corruptie en machtsmisbruik. Het geleidelijke verlies van invloed van de kerk leidde uiteindelijk tot de geboorte van de Renaissance in Europa in de 15e eeuw.

Referenties

• //www.thefinertimes.com/christianity-in-the-middle-ages
• //www.christian-history.org/medieval-christianity-2.html
• //en.wikipedia.org/wiki/Middeleeuwse_Inquisitie
• //englishhistory.net/middle-ages/crusades/

Afbeelding header met dank aan: picryl.com