Dagelijks leven in het oude Egypte

Als we aan de oude Egyptenaren denken, is het beeld dat ons het snelst te binnen schiet dat van hordes arbeiders die zwoegen om een kolossale piramide te bouwen, terwijl met zwepen zwaaiende opzichters hen op brute wijze aansporen om verder te gaan. Of we stellen ons Egyptische priesters voor die bezweringen scanderen terwijl ze samenspannen om een mummie tot leven te wekken.

Gelukkig was de realiteit voor de oude Egyptenaren heel anders. De meeste Egyptenaren geloofden dat het leven in het oude Egypte zo goddelijk perfect was, dat hun visie op het leven na de dood een eeuwige voortzetting van hun aardse leven was.

De ambachtslieden en arbeiders die de kolossale monumenten, prachtige tempels en eeuwige piramides van Egypte bouwden, werden goed betaald voor hun vaardigheden en hun werk. In het geval van de ambachtslieden werden ze erkend als meesters van hun vak.

Inhoudsopgave

Feiten over het dagelijks leven in het oude Egypte

• De Egyptische samenleving was vanaf de Predynastie (ca. 6000-3150 v. Chr.) zeer conservatief en sterk gelaagd.
• De meeste oude Egyptenaren geloofden dat het leven zo goddelijk perfect was, dat hun visie op het leven na de dood een eeuwige voortzetting van hun aardse bestaan was.
• De oude Egyptenaren geloofden in een leven na de dood, waar de dood slechts een overgang was...
• Tot de Perzische invasie van ca. 525 v. Chr. maakte de Egyptische economie gebruik van een ruilsysteem en was gebaseerd op landbouw en veeteelt.
• Het dagelijks leven in Egypte was erop gericht om zoveel mogelijk te genieten van hun tijd op aarde
• Oude Egyptenaren brachten tijd door met familie en vrienden, speelden spelletjes en sportten en woonden festivals bij.
• Huizen werden gebouwd van in de zon gedroogde lemen bakstenen en hadden platte daken, waardoor ze binnen koeler waren en mensen in de zomer op het dak konden slapen.
• Huizen hadden centrale binnenplaatsen waar gekookt werd
• Kinderen in het oude Egypte droegen zelden kleren, maar vaak beschermende amuletten om hun nek omdat kindersterftecijfers hoog waren.

De rol van hun geloof in het hiernamaals

Egyptische staatsmonumenten en zelfs hun bescheiden persoonlijke graven werden gebouwd om hun leven te eren. Dit was een erkenning dat het leven van een persoon belangrijk genoeg was om in alle eeuwigheid herinnerd te worden, of het nu ging om een farao of een nederige boer.

Het vurige Egyptische geloof in het hiernamaals, waar de dood slechts een overgang was, motiveerde de mensen om hun leven voor eeuwig de moeite waard te maken. Het dagelijks leven in Egypte was er dan ook op gericht om zoveel mogelijk van hun tijd op aarde te genieten.

Magie, Ma'at en het ritme van het leven

Het leven in het oude Egypte zou herkenbaar zijn voor een hedendaags publiek. Tijd met familie en vrienden werd aangevuld met spelletjes, sport, festivals en lezen. Magie drong echter door in de wereld van het oude Egypte. Magie of heka was ouder dan hun goden en was de elementaire kracht die de goden in staat stelde om hun taken uit te voeren. De Egyptische god Heka die dubbele dienst deed als de god van de geneeskundebelichaamde magie.

Een ander concept dat centraal stond in het dagelijkse Egyptische leven was ma'at of harmonie en balans. De zoektocht naar harmonie en balans was fundamenteel voor het begrip van de Egyptenaren van hoe hun universum werkte. Ma'at was de leidende filosofie die het leven stuurde. Heka maakte ma'at mogelijk. Door balans en harmonie in hun leven te bewaren, konden mensen vreedzaam naast elkaar bestaan en samenwerken.

De oude Egyptenaren geloofden dat gelukkig zijn of je gezicht laten "stralen" betekende dat je eigen hart zou oplichten bij het oordeel en de mensen om je heen zou verlichten.

Oude Egyptische Sociale Structuur

De oude Egyptische samenleving was zeer conservatief en sterk gelaagd vanaf de Predynastieke Periode (ca. 6000-3150 v. Chr.). Aan de top stond de koning, daarna kwamen zijn vizier, leden van zijn hof, de "nomarchen" of regionale gouverneurs, militaire generaals na het Nieuwe Rijk, opzichters van overheidswerkplaatsen en de boerenstand.

Sociaal conservatisme resulteerde in minimale sociale mobiliteit gedurende het grootste deel van de geschiedenis van Egypte. De meeste Egyptenaren geloofden dat de goden een perfecte sociale orde hadden ingesteld, die een afspiegeling was van die van henzelf. De goden hadden de Egyptenaren alles gegeven wat ze nodig hadden en de koning was als hun tussenpersoon het best uitgerust om hun wil te interpreteren en uit te voeren.

Vanaf de Predynastieke Periode tot en met het Oude Rijk (ca. 2613-2181 v. Chr.) was het de koning die optrad als bemiddelaar tussen de goden en het volk. Zelfs tijdens het late Nieuwe Rijk (1570-1069 v. Chr.), toen de Thebische priesters van Amun de koning in macht en invloed hadden overschaduwd, bleef de koning gerespecteerd als goddelijk geïnvesteerd. Het was de verantwoordelijkheid van de koning om te regeren in overeenstemming met debehoud van ma'at.

De hogere klasse van het oude Egypte

Leden van de koninklijke hofhouding genoten van hetzelfde comfort als de koning, maar met weinig vroegere verantwoordelijkheden. De nomarchen van Egypte leefden comfortabel, maar hun rijkdom hing af van de rijkdom en het belang van hun district. Of een nomarch in een bescheiden huis of een klein paleis woonde, hing af van de rijkdom van een regio en het persoonlijke succes van die nomarch.

Artsen en Schriftgeleerden in het Oude Egypte

Oude Egyptische artsen moesten zeer geletterd zijn om hun uitgebreide medische teksten te kunnen lezen. Daarom begonnen ze hun opleiding als schriftgeleerden. Men geloofde dat de meeste ziekten afkomstig waren van de goden of om een lesje te leren of als straf. Artsen moesten dus weten welke kwade geest, geest of god verantwoordelijk kon zijn voor de ziekte.

De religieuze literatuur uit die tijd bevatte verhandelingen over chirurgie, het zetten van gebroken botten, tandheelkunde en het behandelen van ziekten. Omdat het religieuze en het wereldlijke leven niet gescheiden waren, waren artsen meestal priesters, tot later toen het beroep geseculariseerd werd. Vrouwen konden geneeskunde beoefenen en vrouwelijke artsen kwamen veel voor.

De oude Egyptenaren geloofden dat Thoth, de god van de kennis, hun schriftgeleerden uitkoos en dat schriftgeleerden dus zeer gewaardeerd werden. Schriftgeleerden waren verantwoordelijk voor het vastleggen van gebeurtenissen, zodat deze eeuwig zouden worden. Thoth en zijn gemalin Seshat werden verondersteld de woorden van de schriftgeleerden in de oneindige bibliotheken van de goden te bewaren.

Het schrift van een schriftgeleerde trok de aandacht van de goden zelf en maakte hen zo onsterfelijk. Seshat, de Egyptische godin van de bibliotheken en bibliothecarissen, werd verondersteld het werk van elke schriftgeleerde persoonlijk op haar planken te zetten. De meeste schriftgeleerden waren mannen, maar er waren ook vrouwelijke schriftgeleerden.

Hoewel alle priesters zich kwalificeerden als schriftgeleerden, werden niet alle schriftgeleerden priester. Priesters moesten kunnen lezen en schrijven om hun heilige taken uit te voeren, vooral mortuariumrituelen.

Het oude Egyptische leger

Tot het begin van de 12e dynastie van het Egyptische Middenrijk had Egypte geen staand beroepsleger. Vóór deze ontwikkeling bestond het leger uit dienstplichtige regionale milities onder bevel van de nomarch, meestal voor defensieve doeleinden. Deze milities konden in tijden van nood aan de koning worden toegewezen.

Amenemhat I (ca. 1991-c.1962 v. Chr.), een koning uit de 12e dynastie, hervormde het leger en creëerde het eerste staande leger van Egypte en plaatste het onder zijn directe bevel. Deze daad ondermijnde het prestige en de macht van de nomarchen aanzienlijk.

Vanaf dit moment bestond het leger uit hogere officieren en lagere rangen. Het leger bood een kans op sociale promotie, die in andere beroepen niet mogelijk was. Farao's zoals Tuthmose III (1458-1425 v. Chr.) en Ramesses II (1279-1213 v. Chr.) voerden veldtochten ver buiten de grenzen van Egypte en breidden zo het Egyptische rijk uit.

In het algemeen vermeden Egyptenaren naar het buitenland te reizen omdat ze bang waren dat ze niet naar het hiernamaals zouden kunnen reizen als ze daar stierven. Dit geloof drong door tot de Egyptische soldaten die op campagne waren en er werden regelingen getroffen om de lichamen van Egyptische doden naar Egypte te repatriëren voor een begrafenis. Er zijn geen bewijzen bewaard gebleven van vrouwen die in het leger dienden.

Egyptische brouwers uit de oudheid

In de oude Egyptische samenleving genoten brouwers een hoge sociale status. Het brouwersambacht stond open voor vrouwen en vrouwen bezaten en beheerden brouwerijen. Te oordelen naar vroeg-Egyptische verslagen, lijken brouwerijen ook volledig door vrouwen te zijn beheerd.

Bier was verreweg de populairste drank in het oude Egypte. In een ruilhandelseconomie werd het regelmatig gebruikt als betaling voor bewezen diensten. Arbeiders aan de Grote Piramiden en het mortuariumcomplex op het Plateau van Gizeh kregen drie keer per dag een rantsoen bier. Er werd algemeen aangenomen dat bier een geschenk was van de god Osiris aan het volk van Egypte. Tenenet, de Egyptische godin van het bier enbevalling, hield toezicht op de brouwerijen zelf.

De Egyptische bevolking nam bier zo serieus dat toen de Griekse farao Cleopatra VII (69-30 v. Chr.) een belasting op bier hief, haar populariteit door deze ene belasting meer daalde dan tijdens al haar oorlogen met Rome.

Egyptische arbeiders en boeren uit de oudheid

Van oudsher was de Egyptische economie gebaseerd op een ruilsysteem tot aan de Perzische invasie in 525 v. Chr. De oude Egyptenaren, die voornamelijk gebaseerd waren op landbouw en veeteelt, gebruikten een munteenheid die bekend stond als deben. Een deben was het oude Egyptische equivalent van de dollar.

Kopers en verkopers baseerden hun onderhandelingen op de deben, hoewel er geen echte debenmunt werd geslagen. Een deben kwam overeen met ongeveer 90 gram koper. Luxegoederen werden geprijsd in zilveren of gouden deben.

Vandaar dat de lagere sociale klasse van Egypte de motor was achter de productie van goederen die gebruikt werden in de handel. Hun zweet zorgde voor de dynamiek waaronder de hele Egyptische cultuur tot bloei kwam. Deze boeren vormden ook de jaarlijkse arbeidskrachten die de tempelcomplexen, monumenten en de Grote Piramides van Gizeh bouwden.

Elk jaar overstroomde de oevers van de rivier de Nijl, waardoor landbouw onmogelijk werd. Hierdoor kwamen de landarbeiders vrij om te gaan werken aan de bouwprojecten van de koning. Ze werden betaald voor hun werk

Voortdurend werk bij de bouw van de piramides, hun mortuariumcomplexen, grote tempels en monumentale obelisken bood misschien wel de enige kans op opwaartse mobiliteit voor de Egyptische boerenklasse. Geschoolde steenhouwers, graveurs en kunstenaars waren in heel Egypte erg gewild. Hun vaardigheden werden beter betaald dan hun ongeschoolde tijdgenoten die de spieren leverden om de piramides te verplaatsen.massieve stenen voor de gebouwen van hun steengroeve naar de bouwplaats.

Het was ook mogelijk voor boeren om hun status te verhogen door een ambacht te beheersen en zo keramiek, schalen, borden, vazen, canopische kruiken en grafvoorwerpen te maken die mensen nodig hadden. Geschoolde timmerlieden konden ook een goede boterham verdienen met het maken van bedden, opbergkisten, tafels, bureaus en stoelen, terwijl schilders nodig waren om paleizen, graven, monumenten en huizen van de hogere klasse te versieren.

De lagere klassen van Egypte konden ook mogelijkheden ontdekken door vaardigheden te ontwikkelen in het bewerken van kostbare edelstenen en metalen en in beeldhouwen. De subliem versierde sieraden van het oude Egypte, met een voorliefde voor het monteren van edelstenen in sierlijke zettingen, werden gemaakt door leden van de boerenklasse.

Deze mensen, die de meerderheid van de Egyptische bevolking uitmaakten, vormden ook de gelederen van het Egyptische leger en konden in sommige zeldzame gevallen de ambitie koesteren om in aanmerking te komen voor een positie als schriftgeleerde. Beroepen en sociale posities in Egypte werden meestal van generatie op generatie doorgegeven.

Het idee van sociale mobiliteit werd echter gezien als iets dat het nastreven waard was en doordrenkte het dagelijks leven van deze oude Egyptenaren met zowel een doel als een betekenis, die hun anders zeer conservatieve cultuur inspireerde en doordrenkte.

Aan de onderkant van de laagste sociale klasse van Egypte bevonden zich de boeren. Deze mensen bezaten zelden het land dat ze bewerkten of de huizen waarin ze woonden. Het meeste land was eigendom van de koning, de nomarchen, de leden van het hof of de tempelpriesters.

Een veelgebruikte zin die boeren gebruikten om hun werkdag te beginnen was "Laten we werken voor de edele!" De boerenklasse bestond bijna uitsluitend uit boeren. Velen hadden andere beroepen, zoals vissen of veerman. Egyptische boeren plantten en oogstten hun gewassen, waarbij ze een bescheiden bedrag voor zichzelf hielden en het grootste deel van hun oogst aan de eigenaar van hun land gaven.

De meeste boeren hadden privétuinen, die meestal het domein van de vrouwen waren terwijl de mannen elke dag op het land werkten.

Reflecteren op het verleden

Overgebleven archeologisch bewijs suggereert dat Egyptenaren van alle sociale klassen het leven waardeerden en zo vaak mogelijk plezier zochten, net als mensen vandaag de dag doen.

Afbeelding voor koptekst met dank aan: Kingn8link [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons