Hoe stierf Claudius?

Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus (of Claudius), die een leven leidde dat gekenmerkt werd door een slechte gezondheid, overwerk, gulzigheid, onhandige manieren en een onaantrekkelijk uiterlijk, stierf op 13 oktober 54 CE, toen hij 64 was.

Claudius stierf waarschijnlijk aan vergiftigde paddenstoelen, of minder waarschijnlijk aan een vergiftigde veer.

Tiberius Claudius Nero Germanicus, of Claudius, keizer van het Romeinse Rijk, zou gestorven zijn door vergiftiging door toedoen van zijn vrouw Agrippina. Er zijn echter ook andere theorieën over hoe hij stierf.

Lees verder voor het antwoord op deze vraag.

Een korte geschiedenis van Claudius

Hier volgt een korte geschiedenis van Claudius voordat we kijken hoe hij stierf.

Vroeg leven

Andrea Fulvio, Giovanni Battista Palumba, Publiek domein, via Wikimedia Commons

Tiberius Claudius Drusus werd geboren in 10 v. Chr. in Lugdunum, Gallië, zijn ouders waren Antonia Minor en Drusus. Dit maakte hem de eerste keizer die buiten Italië werd geboren.

Zijn grootmoeder van moederskant was Octavia Minor, waardoor hij de achterneef van keizer Augustus was. Hij had twee oudere broers en zussen, Germanicus en Livilla. Zijn vader en Germanicus hadden lovenswaardige militaire reputaties.

Hoewel hij een keizerlijk familielid was, zorgden zijn onaantrekkelijke verschijning en lichamelijke handicap ervoor dat zijn familie hem in zijn vroege leven weghield van publieke optredens. Door zijn studies bestudeerde Claudius de wet in detail en werd hij een aanzienlijk historicus [3].

Vierde in lijn van opvolging na het overlijden van Augustus in 14 na Christus, Tiberius, Germanicus en Caligula gingen hem voor. Na enkele jaren als keizer stierf Tiberius en Caligula volgde hem op als nieuwe keizer.

In 37 na Christus benoemde Caligula Claudius tot zijn medeconsul; het was zijn eerste openbare functie. Na vier jaar van zijn gruwelijke heerschappij werd keizer Caligula in 41 na Christus vermoord. De chaos die op de moord volgde deed Claudius naar het keizerlijk paleis vluchten om zich te verbergen.

Toen hij eenmaal was gevonden en onder bescherming was gesteld, werd hij uiteindelijk door de Praetoriaanse Garde tot keizer uitgeroepen.

Als keizer

Ondanks het gebrek aan politieke ervaring toonde Claudius zijn bekwaamheid in het Romeinse Rijk als een waardig bestuurder.

Vanwege zijn toetreding deed hij echter veel moeite om de Romeinse Senaat te behagen. Hij wilde de Senaat omvormen tot een efficiënter, representatief orgaan, waardoor velen hem vijandig gezind bleven.

Lawrence Alma-Tadema, Publiek domein, via Wikimedia Commons

Hij stond onder druk om zijn militaire en politieke imago te verbeteren. Tijdens zijn regeerperiode voerde hij veel openbare werken uit, zowel in de hoofdstad als in de provincies. Hij legde wegen en kanalen aan en gebruikte de haven van Ostia om de graantekorten van Rome in de winter op te vangen.

Tijdens zijn regering van 13 jaar bezocht Claudius Brittannië gedurende 16 dagen en veroverde Britannia. Dit was de eerste belangrijke uitbreiding van de Romeinse heerschappij sinds de regering van Augustus. De keizerlijke ambtenarij werd ontwikkeld en vrijgelatenen werden gebruikt voor de dagelijkse leiding van het Rijk [4].

Er werd een kabinet van vrijgelatenen samengesteld om toezicht te houden op verschillende takken van de administratie, aan wie hij eerbewijzen gaf. Dit viel niet goed bij de senatoren, die geschokt waren over het feit dat ze in handen kwamen van voormalige slaven en 'bekende eunuchen'.

Hij verbeterde het rechtssysteem en was voorstander van een gematigde uitbreiding van het Romeinse burgerschap door individuele en collectieve toelagen. Hij moedigde ook verstedelijking aan en plantte verschillende kolonies.

In zijn religieuze beleid respecteerde hij de traditie en liet hij oude religieuze ceremonies herleven, herstelde hij verloren dagen van festivals en verwijderde hij vele vreemde vieringen die Caligula had toegevoegd.

Omdat Claudius dol was op spelen, waren er gladiatorenwedstrijden, jaarlijkse spelen ter ere van zijn opvolging en spelen op zijn verjaardag ter ere van zijn vader. De Seculiere Spelen werden gevierd (drie dagen en nachten van spelen en offers), ter herdenking van de 800ste verjaardag van de stichting van Rome.

Persoonlijk leven

Claudius trouwde vier keer - eerst met Plautia Urgulanilla, dan met Aelia Paetina, Valeria Messalina en tenslotte met Julia Agrippina. Elk van zijn eerste drie huwelijken eindigde in een scheiding [4].

Op 58-jarige leeftijd trouwde hij met Agrippina de Jongere (zijn vierde huwelijk), zijn nicht en een van de weinige afstammelingen van Augustus. Claudius adopteerde haar 12-jarige zoon - de toekomstige keizer Nero, Lucius Domitius Ahenobarbus (die een van de laatste mannen van de keizerlijke familie was).

Agrippina had al echtelijke macht voordat ze trouwden en manipuleerde Claudius door hem haar zoon te laten adopteren [2].

Omdat zijn huwelijk met zijn nicht in AD 49 als hoogst immoreel werd beschouwd, veranderde hij de wet en een speciaal decreet dat deze anders illegale verbintenis toestond werd door de Senaat goedgekeurd.

Gary Todd uit Xinzheng, China, PDM-eigenaar, via Wikimedia Commons

Wat veroorzaakte de dood van Claudius?

De meeste historici in de oudheid zijn het erover eens dat de dood van Claudius te wijten was aan vergiftiging, mogelijk een vergiftigde veer of paddenstoelen. Hij stierf op 13 oktober 54, waarschijnlijk in de vroege uurtjes.

Claudius en Agrippina hadden vaak ruzie in de laatste maanden voor zijn dood. Agrippina wilde liever dat haar zoon Nero keizer Claudius zou opvolgen dan Britannicus, die bijna volwassen was.

Haar motief was om Nero's opvolging te verzekeren voordat Britannicus aan de macht zou komen.

Champignons

De 64-jarige Romeinse keizer Claudius woonde een banket bij op 12 oktober 54. Zijn voorproever, de eunuch Halotus, was ook aanwezig [1].

Volgens de oude geschiedschrijvers Cassius Dio, Suetonius en Tacitus is de dood van Claudius te wijten aan vergiftigde paddenstoelen. Dio, die in de derde eeuw schreef, beschrijft hoe Agrippina een bord paddenstoelen (waarvan één vergiftigd) met haar man deelde.

Omdat ze op de hoogte was van zijn liefde voor paddenstoelen, zou ze de beruchte gifmenger uit Gallië, Locusta, benaderd hebben om vergif te verkrijgen. Het is dit vergif dat Agrippina gebruikte op de paddenstoelen die ze Claudius aanbood.

Terwijl sommigen zeggen dat het gif in zijn eten leidde tot langdurig lijden en dood, zegt een andere theorie dat hij herstelde en opnieuw vergiftigd werd.

Andere vergiften

In de tweede eeuw beweert de historicus Tacitus dat de lijfarts van Claudius, Xenophon, een vergiftigde veer toediende, wat tot zijn dood leidde. Claudius had een veer die werd gebruikt om braken op te wekken [1].

Een van de wijdverspreide theorieën is dat hij na het eten van de vergiftigde paddenstoelen en het gebruik van de vergiftigde veer ziek werd en stierf.

Maar aangezien Xenophon royaal was beloond voor zijn trouwe dienst, is het niet erg geloofwaardig dat hij de moord heeft helpen plegen. Het is waarschijnlijker dat de arts de reflexen van zijn stervende patiënt aan het testen was.

Claudius Jacquand, Publiek domein, via Wikimedia Commons

De dood

Aangezien Claudius oud en ziek was, schrijven sommige historici dit eerder aan zijn dood toe dan dat ze geloven dat hij vermoord werd. Zijn gulzigheid, ernstige ziekten tijdens zijn laatste jaren, zijn hoge leeftijd en Halotus (zijn voorproever), die lange tijd onder Nero in dezelfde functie had gediend, leveren bewijs tegen zijn moord [1].

Halotus bleef ook in zijn positie toen Nero opvolgde als keizer, wat aantoont dat niemand hem kwijt wilde als getuige van de dood van de keizer of als medeplichtige.

In de Apocolocyntosis van Seneca de Jongere (geschreven in december 54), een weinig vleiende satire over de vergoddelijking van de keizer, zou Claudius gestorven zijn terwijl hij vermaakt werd door een groep komische acteurs. Dit wijst erop dat zijn laatste ziekte snel kwam en om veiligheidsredenen werd zijn dood pas de volgende dag aangekondigd.

Blijkbaar stelde Agrippina de aankondiging van Claudius' dood uit, wachtend op een gunstig astrologisch moment, tot het bericht naar de Pretoriaanse Garde werd gestuurd.

Hij had een tempel aan zich gewijd in Camulodunum. Hij werd als een god aanbeden in Britannia toen hij nog leefde. Na zijn dood vergoddelijkten Nero en de Senaat Claudius.

Conclusie

Hoewel de precieze doodsoorzaak van Claudius niet duidelijk is, gaan de meeste geschiedkundige verslagen ervan uit dat Claudius stierf door vergiftiging, mogelijk door toedoen van zijn vierde vrouw, Agrippina.

Er is ook een even goede mogelijkheid dat hij een plotselinge dood stierf als gevolg van een cerebrovasculaire aandoening, gebruikelijk in de Romeinse tijd. Claudius was ernstig ziek tegen het einde van 52 na Christus en sprak van een naderende dood toen hij 62 was.