Waarom waren de Spartanen zo gedisciplineerd?

De machtige stadstaat Sparta, met zijn beroemde krijgstraditie, was op het hoogtepunt van zijn macht in 404 v.Chr. De onverschrokkenheid en dapperheid van de Spartaanse soldaten blijven de westerse wereld inspireren, zelfs in de 21e eeuw, door middel van films, games en boeken.

Ze stonden bekend om hun eenvoud en discipline, met als belangrijkste doel om machtige krijgers te worden en de wetten van Lycurgus te handhaven. De militaire trainingsdoctrine die de Spartanen creëerden was bedoeld om een trotse en loyale binding van mannen met elkaar af te dwingen vanaf zeer jonge leeftijd.

Van hun opleiding tot hun training bleef discipline een essentiële factor.

Onderwijs

Het oude Spartaanse onderwijsprogramma, de agoge Hij trainde de jonge mannen in de kunst van het oorlogvoeren door het lichaam en de geest te trainen. Hier werden discipline en karakter in de Spartaanse jeugd bijgebracht.

Edgar Degas, Publiek domein, via Wikimedia Commons

Volgens de Britse historicus Paul Cartledge was de agoge een systeem van training, opvoeding en socialisatie dat jongens veranderde in vechtende mannen met een onovertroffen reputatie op het gebied van vaardigheid, moed en discipline [3].

Voor het eerst ingesteld door de Spartaanse filosoof Lycurgus rond de 9e eeuw voor Christus, was het programma van vitaal belang voor de politieke macht en militaire kracht van Sparta [1].

Terwijl de Spartaanse mannen verplicht aan de agoge moesten deelnemen, mochten meisjes niet meedoen en kregen ze thuis les van hun moeders of trainers. De jongens gingen naar de agoge als ze 7 jaar werden en studeerden af op hun 30e, waarna ze konden trouwen en een gezin konden stichten.

De jonge Spartanen werden naar de agoge gebracht en kregen weinig voedsel en kleding, zodat ze gewend raakten aan ontberingen. Dergelijke omstandigheden moedigden stelen aan. De kindsoldaten werd geleerd om voedsel te stelen; als ze betrapt werden, zouden ze gestraft worden - niet voor het stelen, maar omdat ze betrapt werden.

Dankzij het openbaar onderwijs dat door de staat aan jongens en meisjes werd gegeven, had Sparta een hogere alfabetiseringsgraad dan andere Griekse stadstaten.

Het doel van de agoge was om de jongens om te vormen tot soldaten die niet loyaal waren aan hun familie, maar aan de staat en hun wapenbroeders. Er werd meer nadruk gelegd op sport, overlevingsvaardigheden en militaire training dan op alfabetisering.

De Spartaanse Vrouw

De Spartaanse meisjes werden thuis opgevoed door hun moeders of vertrouwde bedienden en leerden niet hoe ze het huis moesten schoonmaken, weven of spinnen, zoals in andere stadstaten zoals Athene [3].

In plaats daarvan namen de jonge Spartaanse meisjes deel aan dezelfde fitnessroutines als de jongens. Eerst trainden ze met de jongens en daarna leerden ze lezen en schrijven. Ze deden ook aan sporten, zoals voetraces, paardrijden, discus- en speerwerpen, worstelen en boksen.

Van de Spartaanse jongens werd verwacht dat ze hun moeders zouden eren door hun vaardigheden, moed en militaire overwinning te tonen.

De nadruk op discipline

De Spartanen werden opgevoed met militaire training, in tegenstelling tot de soldaten van andere Griekse staten, die er meestal een voorproefje van kregen. Specifieke training en discipline waren van vitaal belang voor de militaire macht van de Spartanen.

Door hun training wist elke krijger wat hij moest doen als hij achter de schildmuur stond. Als er iets misging, hergroepeerden ze zich snel en efficiënt en herstelden ze zich. [4]

Hun discipline en training hielpen hen om te gaan met alles wat fout ging en goed voorbereid te zijn.

In plaats van hersenloze gehoorzaamheid was de bedoeling van het Spartaanse onderwijs zelfdiscipline. Hun ethische systeem was gebaseerd op de waarden broederschap, gelijkheid en vrijheid. Het was van toepassing op elk lid van de Spartaanse samenleving, inclusief de Spartaanse burgers, immigranten, kooplieden en heloten (slaven).

Erecode

De Spartaanse burgersoldaten hielden zich strikt aan de laconieke erecode. Alle soldaten werden als gelijken beschouwd. Wangedrag, woede en suïcidale roekeloosheid waren verboden in het Spartaanse leger [1].

Van een Spartaanse krijger werd verwacht dat hij met kalme vastberadenheid vocht, niet met razende woede. Ze werden getraind om zonder lawaai te lopen en slechts een paar woorden te spreken, volgens de laconieke levenswijze.

Een oneer voor Spartanen was onder andere deserteren in gevechten, het niet afmaken van de training en het laten vallen van het schild. De onteerde Spartanen werden bestempeld als verschoppelingen en publiekelijk vernederd door gedwongen te worden andere kleding te dragen.

Afbeelding met dank aan: wikimedia.org

Training

De hoplite gevechtsstijl - het kenmerk van oorlogsvoering in het oude Griekenland, was de manier van vechten van de Spartanen. Een muur van schilden met lange speren eroverheen gestoken was de manier van gedisciplineerde oorlogsvoering.

In plaats van eenzame helden die betrokken waren bij één-op-één gevechten, zorgde het geduw en geschuif van infanterieblokken ervoor dat de Spartanen gevechten wonnen. Desondanks waren individuele vaardigheden cruciaal in gevechten.

Omdat hun trainingssysteem al op jonge leeftijd begon, waren ze bekwame individuele vechters. Van een ex-Spartaanse koning, Demaratus, is bekend dat hij tegen de Perzen zei dat de Spartanen één-op-één niet slechter waren dan andere mannen [4].

Het Spartaanse leger was het meest georganiseerde leger in het oude Griekenland. In tegenstelling tot de andere Griekse stadstaten die hun legers organiseerden in grote eenheden van honderden mannen zonder verdere hiërarchische organisatie, deden de Spartanen het anders.

Rond 418 v.Chr. hadden ze zeven lochoi - elk onderverdeeld in vier pentekosytes (met 128 man). Elke pentekosytes was weer onderverdeeld in vier enomotiai (met 32 man). Hierdoor had het Spartaanse leger in totaal 3.584 man [1].

De goed georganiseerde en goed getrainde Spartanen oefenden revolutionaire manoeuvres op het slagveld. Ze begrepen en herkenden ook wat anderen zouden doen in een gevecht.

Het Spartaanse leger bestond uit meer dan alleen hoplieten voor de falanxen. Er waren ook cavalerie, lichte troepen en knechten (om de gewonden mee te nemen voor een snelle terugtocht) op het slagveld.

Gedurende hun hele volwassen leven waren de Spartiaten onderworpen aan een streng trainingsregime en waren ze waarschijnlijk de enige mannen ter wereld voor wie de oorlog een uitstel van oorlogstraining bracht.

De Peloponnesische oorlog

De opkomst van Athene in Griekenland, parallel aan Sparta, als een belangrijke macht, resulteerde in wrijving tussen hen, wat leidde tot twee grootschalige conflicten. De eerste en tweede Peloponnesische oorlog verwoestten Griekenland [1].

Ondanks de verschillende nederlagen in deze oorlogen en de overgave van een hele Spartaanse eenheid (voor de eerste keer), kwamen ze als overwinnaars uit de bus met de hulp van de Perzen. De nederlaag van de Atheners vestigde Sparta en het Spartaanse leger in een dominante positie in Griekenland.

De kwestie van de Heloten

Uit de gebieden die door Sparta werden geregeerd, kwamen de heloten. In de geschiedenis van de slavernij waren de heloten uniek. In tegenstelling tot traditionele slaven mochten ze rijkdom houden en vergaren [2].

Ze konden bijvoorbeeld de helft van hun landbouwproducten houden en die verkopen om rijkdom te vergaren. Soms verdienden hulpbehoevenden genoeg geld om hun vrijheid van de staat te kopen.

Het aantal Spartanen was klein vergeleken met dat van de heloten, tenminste vanaf de klassieke periode. Ze waren paranoïde dat de heloten in opstand zouden proberen te komen. Een van hun grootste zorgen was dat ze hun bevolking in toom moesten houden en opstand moesten voorkomen.

Vandaar dat de Spartaanse cultuur vooral discipline en krijgskracht afdwong terwijl er ook een vorm van Spartaanse geheime politie werd gebruikt om de lastige heloten op te sporen en te executeren.

Elke herfst verklaarden ze de oorlog aan de heloten om hun bevolking in toom te houden.

Hoewel de oude wereld hun militaire dapperheid bewonderde, was het echte doel niet om zichzelf te verdedigen tegen bedreigingen van buitenaf, maar die binnen de eigen grenzen.

Conclusie

Er waren duidelijk een paar hardnekkige manieren van leven in het oude Sparta.

• Rijkdom was geen prioriteit.
• Ze ontmoedigden overdaad en zwakte.
• Ze leefden een eenvoudig leven.
• De toespraak moest kort gehouden worden.
• Fitness en oorlogvoering waren alles waard.
• Karakter, verdienste en discipline stonden voorop.

Naast de falanxen was het Spartaanse leger het meest gedisciplineerde, goed getrainde en georganiseerde in de Griekse wereld van die tijd.