Koning Djoser: trappiramide, heerschappij en stamboom

Voor egyptologen kwam farao Djoser aan de macht in een tijd van enorme ontwikkeling in de geschiedenis van Egypte. Landbouw, handel, architectuur, kunst, het burgerlijk bestuur van Egypte en hun staatstheologie bloeiden allemaal op tijdens zijn heerschappij.

Deze opmerkelijke prestaties maakten Djoser tot een van de bekendere farao's van de Derde Dynastie. Hoewel geleerden hun bedenkingen hebben geuit over de datering van de regeerperiode van Djoser, omdat verschillende bronnen verschillende data geven, duurde de regeerperiode van Djoser van ongeveer 2686 v.Chr. tot 2648 v.Chr. of van 2667 v.Chr. tot 2648 v.Chr.

De farao nam tijdens zijn heerschappij ook de bijnaam 'Netjerikhet' aan, of "lichaam van de goden". Deze naam toonde aan hoe diep de koning geloofde dat hij de aardse manifestatie van de hemelgod Horus was.

Inhoudsopgave

Feiten over koning Djoser

• Tijdens de heerschappij van Djoser bloeiden de landbouw, de handel, de architectuur, de kunst, het Egyptische burgerlijke bestuur en hun staatstheologie.
• Egyptologen zijn het niet eens over de duur van Djosers heerschappij, die 19 of 28 jaar zou hebben geduurd.
• Djoser opende de turkooizen- en kopermijnbouw op het Sinaï-schiereiland, wat Egypte een fabelachtige rijkdom bracht.
• Geschreven teksten tijdens zijn leven verwijzen nooit naar hem met de naam Djoser.
• Djosers kenmerkende bouwwerk en misschien wel zijn beroemdste is zijn enorme trappiramide
• In de piramide van Djoser stond een levensgroot standbeeld van hem dat momenteel in het Caïro Museum staat.

De heerschappij van koning Djoser

Het meningsverschil tussen geleerden over wanneer Djoser regeerde ging door in een meningsverschil over hoe lang Djoser daadwerkelijk aan de macht was. Egyptologen geven Djoser over het algemeen 19 of 28 jaar de tijd om te regeren.

Standbeeld van Djoser.

Jon Bodsworth [Auteursrechtelijk beschermd vrij gebruik], via Wikimedia Commons

Militair gezien voerde Djoser verschillende militaire strafcampagnes uit in de Sinaï om lastige inwoners te onderwerpen. De Sinaï fungeerde als bufferzone tussen onhandelbare Aziatische volkeren en Egypte. Het succes van deze expedities hielp het koninkrijk te stabiliseren en zijn economische macht te versterken.

De militaire erfenis van Djoser, die zijn koninkrijk uitbreidde, werd aangevuld met zijn ambities als bouwer. Tijdens Djosers heerschappij gaf hij opdracht tot talloze bouwprojecten. Een van de factoren die Djosers aanspraak op een lange heerschappij ondersteunen, was het grote aantal en de omvang van de monumenten die hij naliet.

Het belangrijkste bouwwerk van Djoser en misschien wel zijn beroemdste is zijn enorme trappiramide. Andere grote bouwwerken tijdens Djosers bewind waren talrijke tempels en heiligdommen, een grote tempel in Heliopolis, de restauratie van de tempel van Khnum, de god met het ramshoofd van het stroomgebied op het eiland Elephantine, en een onvolledige graftombe in Abydos.

Deze focus op de bouw werd aangevuld met Djosers steun voor de kunst. De portretten en houtsnijwerken van koning Djoser illustreren het toenemende belang van de kunst in deze tijd en de voortdurende vooruitgang ervan onder zijn beschermheerschap.

Tijdens de heerschappij van Djoser ontwikkelde de Egyptische religie zich en werd deze georganiseerder en verfijnder. Op politiek gebied geloven geleerden dat de verplaatsing van de hoofdstad van Egypte naar het noorden werd voltooid tijdens de heerschappij van Djoser.

Djoser genoot het respect van zijn volk tijdens zijn heerschappij en eeuwen na zijn dood bleef Djoser in hoog aanzien staan, zoals blijkt uit de Ptolemeïsche Dynastie (332-30 v. Chr.) Hongersnood Stele, die verhaalt over Djosers rol in het redden van Egypte van de hongersnood door het herbouwen van de tempel van Khnum, de god van de bron van de Nijl.Het verhaal gaat dat toen Djoser klaar was met de restauratie, de hongersnood voorbij was.

Djosers afstamming

Djoser was de eerste Egyptische farao die niet alleen als heerser werd gezien, maar ook als god. Egyptische verslagen leggen de eerste verbinding tussen de naam Djoser en die van de farao Netjerykhet ongeveer 1000 jaar na zijn dood.

Egyptologen geloven dat de eigenlijke geboortenaam van de koning Djoser was, wat vertaald kan worden als "heilige". Djoser regeerde over Egypte tijdens de Derde Dynastie van het Oude Rijk, dat rond 2650 voor Christus begon.

Helaas bestaan er geen nauwkeurige namenlijsten van koningen uit deze tijd, waardoor de feitelijke data en regeerperioden van de koningen uit de Derde Dynastie onzeker blijven. Onderzoekers erkennen Djoser echter als de eerste of tweede heerser van de dynastie. Volgens bronnen regeerde Djoser tussen de 19 en 28 jaar.

De directe familielijn van Djoser is in de loop der tijd grotendeels verloren gegaan. Vandaag de dag is zijn geboortedatum onbekend. Djoser wordt verondersteld de zoon te zijn van Khasekhemwy (ca. 2680 v. Chr.), door geleerden algemeen erkend als de laatste koning van de Tweede Dynastie van Egypte. Zijn moeder zou de koningin Nimaathap zijn, terwijl zijn vrouw koningin Hetephernepti was, vermoedelijk Khasekhemwy's dochter en dus zijn half-dochter.zus.

Sommige geleerden beweren dat Djoser niet meteen zijn vader opvolgde, omdat zijn broer Nebka vóór hem regeerde. Djoser had twee dochters en geen bekende zonen. Sekhemkhet volgde hem op de troon op en was mogelijk bloedverwant.

De trappiramide van Djoser

Misschien is er wel niets dat Egypte tegenwoordig zo symboliseert als de verbazingwekkende piramides. De piramides zijn misschien wel de beroemdste monumenten van het oude Egypte en blijven tot op de dag van vandaag zowel geleerden als mensen fascineren.

Deze epische eerbetonen aan de nagedachtenis van de Egyptische koningen zijn synoniem met het land. Over de evolutie van de piramidestructuur wordt al eeuwen gedebatteerd en gedocumenteerd.

Eén ding blijft echter onbetwistbaar: deze monumentale ondernemingen volgden in de voetsporen van één kolossaal monument voor één koning, ontworpen door één briljante architect. Dat monument was de trappiramide van Djoser in Saqqara.

De trappiramide van koning Djoser.

Bernard DUPONT [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Djosers vizier Imhotep (ca. 2667 v. Chr.) bedacht, om nog steeds onduidelijke redenen, een indrukwekkender grafmonument voor zijn koning door mastaba's op elkaar te stapelen, waardoor de bekende trappiramide ontstond die we vandaag de dag herkennen.

Zo ontstond 's werelds eerste monumentale stenen gebouw in de geschiedenis. Het is een tombe die de aardse manifestatie van een god waardig is.

Djoser besloot te breken met de gevestigde traditie en bouwde zijn enorme graftombe in Saqqara.

Het belangrijkste doel van de trappiramide was om Djosers stoffelijke resten voor eeuwig te beschermen en zo zijn mummie en zijn enorme rijkdom veilig te stellen. Toen egyptoloog Jean-Phillippe Lauer in 1934 de grafkamer van de koning opgroef, ontdekte hij echter alleen een gemummificeerde linkervoet en andere fragmentarische stukjes van Djosers stoffelijke resten. De tombe was blijkbaar in de oudheid leeggeroofd.

Hoewel de trappiramide van Djoser er niet in slaagde om zijn onsterfelijkheid te beschermen, vormden de visie van Djoser en de organisatorische vaardigheden die nodig waren om zo'n kolossale onderneming te bouwen het decor voor volgende generaties Egyptische koningen en creëerden ze een monument dat de volgende 2500 jaar van de Egyptische geschiedenis standhield.

De voltooide trappenpiramide van Djoser rees 62 meter hoog de lucht in en was daarmee het hoogste bouwwerk op aarde. Een uitgestrekt complex met binnenplaatsen, heiligdommen, een tempel en woonvertrekken voor de priesters die er woonden, spreidde zich uit over 16 hectare en werd omringd door een muur van 10,5 meter hoog. In de muur waren 13 valse deuren uitgehakt die de enige echte ingang verborgen.De hele buitenmuur werd vervolgens omringd door een geul van 750 meter lang en 40 meter breed.

Reflecteren op het verleden

Was de vrouw van farao Djoser, koningin Hetephernepti, echt de dochter van zijn vader, koning Khasekhemwy, en dus de halfzus van Djoser?

Afbeelding met kop: Djehouty [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons