Πίνακας περιεχομένων
Ο Ξέρξης Α΄ ήταν βασιλιάς της Περσίας από το 486 έως το 465 π.Χ. Η βασιλεία του συνέχισε τη δυναστεία των Αχαιμενιδών. Έγινε γνωστός στους ιστορικούς ως Ξέρξης ο Μέγας. Στην εποχή του, η αυτοκρατορία του Ξέρξη Α΄ εκτεινόταν από την Αίγυπτο σε τμήματα της Ευρώπης και ανατολικά στην Ινδία. Εκείνη την εποχή η Περσική Αυτοκρατορία ήταν η μεγαλύτερη και ισχυρότερη αυτοκρατορία στον αρχαίο κόσμο.
Πίνακας περιεχομένων
Γεγονότα για τον Ξέρξη Α΄
- Ο Ξέρξης ήταν γιος του Δαρείου του Μεγάλου και της βασίλισσας Ατόσας, κόρης του Κύρου του Μεγάλου.
- Κατά τη γέννησή του, ο Ξέρξης ονομάστηκε Khashayar, που μεταφράζεται ως "βασιλιάς των ηρώων".
- Η εκστρατεία του Ξέρξη Α' κατά της Ελλάδας ήταν η εκστρατεία του μεγαλύτερου και πιο τρομερά εξοπλισμένου στρατού και ναυτικού που έχει τεθεί ποτέ στο πεδίο της ιστορίας.
- Ο Ξέρξης κατέπνιξε αποφασιστικά μια αιγυπτιακή εξέγερση, εγκατέστησε τον αδελφό του Αχαιμένη ως σατράπη της Αιγύπτου
- Ο Ξέρξης τερμάτισε επίσης το προνομιακό καθεστώς της Αιγύπτου και αύξησε κατακόρυφα τις απαιτήσεις του για εξαγωγές τροφίμων και υλικών για να εφοδιάσει την εισβολή του στην Ελλάδα.
- Η Αίγυπτος παρείχε σχοινιά για το περσικό ναυτικό και συνεισέφερε 200 τριήρεις στο συνδυασμένο στόλο του.
- Ο Ξέρξης Α' λάτρευε τον Ζωροαστρικό θεό Αχούρα Μάζντα
Σήμερα, ο Ξέρξης Α' είναι περισσότερο γνωστός για την τεράστια εκστρατεία του εναντίον της Ελλάδας το 480 π.Χ. Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Ηρόδοτο, ο Ξέρξης συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη και πιο τρομερά εξοπλισμένη δύναμη εισβολής που έχει τεθεί ποτέ στο πεδίο της μάχης στην ιστορία. Ωστόσο, είναι επίσης δικαίως διάσημος για τα εκτεταμένα κατασκευαστικά του έργα σε ολόκληρη την περσική αυτοκρατορία του.
Δείτε επίσης: Μάτι του Ώρου - Πλήρης οδηγός για το νόημα πίσω από το σύμβολοΟικογενειακή καταγωγή
Ο Ξέρξης ήταν γιος του βασιλιά Δαρείου Α', γνωστού ως Δαρείου του Μεγάλου (550-486 π.Χ.) και της βασίλισσας Ατόσα, κόρης του Κύρου του Μεγάλου. Τα στοιχεία που έχουν διασωθεί δείχνουν ότι ο Ξέρξης γεννήθηκε γύρω στο 520 π.Χ..
Κατά τη γέννησή του, ο Ξέρξης ονομάστηκε Khashayar, που μεταφράζεται ως "βασιλιάς των ηρώων." Ο Ξέρξης είναι η ελληνική μορφή του Khashayar.
Περσική σατραπεία της Αιγύπτου
Κατά τη διάρκεια της 26ης Δυναστείας της Αιγύπτου, ο Ψαμτίκ Γ΄, ο τελευταίος φαραώ της, ηττήθηκε στη μάχη του Πελούσιου στην περιοχή του ανατολικού δέλτα του Νείλου της Αιγύπτου τον Μάιο του 525 π.Χ. από έναν περσικό στρατό υπό τη διοίκηση του Καμβύση Β΄.
Ο Καμβύσης στέφθηκε φαραώ της Αιγύπτου αργότερα εκείνο το έτος. Αυτό υποβίβασε την Αίγυπτο στο καθεστώς της σατραπίας, εγκαινιάζοντας την πρώτη περίοδο της περσικής κυριαρχίας στην Αίγυπτο. Η δυναστεία των Αχαιμενιδών συνένωσε την Κύπρο, την Αίγυπτο και τη Φοινίκη για να δημιουργήσει την έκτη σατραπία. Ο Αριάντες διορίστηκε επαρχιακός κυβερνήτης της.
Ο Δαρείος ενδιαφέρθηκε περισσότερο για τις εσωτερικές υποθέσεις της Αιγύπτου από ό,τι ο προκάτοχός του Καμβύσης. Ο Δαρείος φημολογείται ότι κωδικοποίησε τους νόμους της Αιγύπτου και ολοκλήρωσε ένα σύστημα διώρυγας στο Σουέζ που επέτρεπε την κυκλοφορία του νερού από την Ερυθρά Θάλασσα μέχρι τις Πικρές Λίμνες. Αυτό το σημαντικό επίτευγμα της μηχανικής επέτρεψε στον Δαρείο να εισάγει ειδικευμένους Αιγύπτιους τεχνίτες και εργάτες για να χτίσει τα παλάτια του στην Περσία. Αυτή η μετανάστευσηπροκάλεσε μια μικρής κλίμακας αιγυπτιακή διαρροή εγκεφάλων.
Η υποταγή της Αιγύπτου στην Περσική Αυτοκρατορία διήρκεσε από το 525 π.Χ. έως το 404 π.Χ. Η σατραπεία ανατράπηκε από μια εξέγερση με επικεφαλής τον Φαραώ Αμυρταίο. Στα τέλη του 522 π.Χ. ή στις αρχές του 521 π.Χ., ένας Αιγύπτιος πρίγκιπας επαναστάτησε εναντίον των Περσών και αυτοανακηρύχθηκε Φαραώ Πτουβάστης Γ. Ο Ξέρξης έθεσε τέλος στην εξέγερση.
Δείτε επίσης: Αρχαίες αιγυπτιακές πόλεις και περιοχέςΤο 486 π.Χ., μετά την άνοδο του Ξέρξη στον περσικό θρόνο, η Αίγυπτος υπό τον Φαραώ Ψαμτίκ Δ΄ εξεγέρθηκε για άλλη μια φορά. Ο Ξέρξης κατέπνιξε αποφασιστικά την εξέγερση και εγκατέστησε τον αδελφό του Αχαιμένη, ως σατράπη της Αιγύπτου. Ο Ξέρξης έθεσε επίσης τέρμα στο μέχρι τότε προνομιακό καθεστώς της Αιγύπτου και αύξησε κατακόρυφα τις απαιτήσεις του για εξαγωγές τροφίμων και υλικών για τον εφοδιασμό της επερχόμενης εισβολής του στην Ελλάδα. Η Αίγυπτος παρείχεσχοινιά για το περσικό ναυτικό και συνεισέφερε 200 τριήρεις στο συνδυασμένο στόλο του.
Ο Ξέρξης Α' προώθησε επίσης τον Αχούρα Μάζντα, τον Ζωροαστρικό θεό του, στη θέση του παραδοσιακού πάνθεου των θεών και θεών της Αιγύπτου. Επίσης, σταμάτησε οριστικά τη χρηματοδότηση των αιγυπτιακών μνημείων.
Βασιλεία του Ξέρξη Α'
Για τους ιστορικούς, το όνομα του Ξέρξη είναι για πάντα συνδεδεμένο με την εισβολή του στην Ελλάδα. Ο Ξέρξης Α' ξεκίνησε την εισβολή του το 480 π.Χ. Συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο στρατό και ναυτικό που είχε συγκεντρωθεί ποτέ μέχρι τότε. Κατέκτησε εύκολα τις μικρές πόλεις-κράτη της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, οι οποίες δεν είχαν τις στρατιωτικές δυνάμεις για να αντισταθούν αποτελεσματικά στον στρατό του.
Η Σπάρτη και η Αθήνα ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ηγηθούν της άμυνας της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο Ξέρξης Α΄ αναδείχθηκε νικητής στην επική μάχη των Θερμοπυλών, παρά το γεγονός ότι ο στρατός του εμποδίστηκε από μια μικρή ηρωική ομάδα Σπαρτιατών στρατιωτών. Οι Πέρσες λεηλάτησαν στη συνέχεια την Αθήνα.
Το συνδυασμένο ναυτικό των ανεξάρτητων ελληνικών πόλεων-κρατών ανέτρεψε τη στρατιωτική τους τύχη νικώντας το περσικό ναυτικό, το οποίο περιελάμβανε τη συμβολή της Αιγύπτου με 200 τριήρεις στη μάχη της Σαλαμίνας. Μετά την αποφασιστική ήττα του ναυτικού του, ο Ξέρξης αναγκάστηκε να υποχωρήσει από την ελληνική ενδοχώρα, εγκλωβίζοντας μέρος των πεζών δυνάμεών του στην Ελλάδα. Ένας συνασπισμός ελληνικών πόλεων-κρατών συνδύασε τους στρατούς του για να νικήσει τοναυτό το υπόλειμμα του περσικού στρατού πριν κερδίσει μια άλλη ναυμαχία κοντά στην Ιωνία. Μετά από αυτές τις ανατροπές, ο Ξέρξης Α΄ δεν έκανε άλλες προσπάθειες να εισβάλει στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η φιλοδοξία του Ξέρξη να γίνει βασιλιάς του κόσμου μειώθηκε και αποσύρθηκε με άνεση στις τρεις περσικές πρωτεύουσές του, τα Σούσα, την Περσέπολη και τα Εκβατάνα. Οι συνεχείς συγκρούσεις σε ολόκληρη την αυτοκρατορία είχαν επιβαρύνει την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών, ενώ οι επανειλημμένες στρατιωτικές απώλειες υπονόμευαν τη μαχητική αποτελεσματικότητα του άλλοτε τρομερού περσικού στρατού.
Ο Ξέρξης επικέντρωσε μεγάλο μέρος των προσπαθειών του στην κατασκευή μεγαλύτερων και ακόμη πιο μεγαλοπρεπών μνημείων. Αυτή η οικοδομική έξαρση, εξάντλησε περαιτέρω το βασιλικό ταμείο που είχε αποδυναμωθεί μετά την καταστροφική ελληνική εκστρατεία του.
Ο Ξέρξης διατήρησε το πολύπλοκο δίκτυο οδικών αξόνων που συνέδεε όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα τη Βασιλική Οδό που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά από το ένα άκρο της αυτοκρατορίας στο άλλο και επέκτεινε περαιτέρω την Περσέπολη και τα Σούσα. Η εστίαση του Ξέρξη στην προσωπική του ευχαρίστηση οδήγησε σε μείωση της ισχύος και της επιρροής της αυτοκρατορίας του.
Ο Ξέρξης Α΄ είχε επίσης να αντιμετωπίσει πολλές απόπειρες ανατροπής της βασιλείας του. Τα σωζόμενα αρχεία δείχνουν ότι ο Ξέρξης Α΄ εκτέλεσε τον αδελφό του Μασίστη και ολόκληρη την οικογένειά του. Τα αρχεία αυτά διαφωνούν σχετικά με τα κίνητρα αυτών των εκτελέσεων.
Το 465 π.Χ. ο Ξέρξης και ο Δαρείος, ο διάδοχός του, δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια απόπειρας πραξικοπήματος στο παλάτι.
Λατρεία του Ζωροαστρικού Θεού Ahura Mazda
Ο Ξέρξης λάτρευε τη ζωροαστρική θεότητα Ahura Mazda. Τα σωζόμενα αντικείμενα δεν διευκρινίζουν αν ο Ξέρξης ήταν ενεργός οπαδός του ζωροαστρισμού, αλλά επιβεβαιώνουν τη λατρεία του Ahura Mazda. Πολυάριθμες επιγραφές δηλώνουν ενέργειες στις οποίες είχε προβεί ο Ξέρξης Α΄ ή κατασκευαστικά έργα που είχε αναλάβει για να τιμήσει τον Ahura Mazda.
Καθ' όλη τη διάρκεια της δυναστείας των Αχαιμενιδών, δεν επιτρεπόταν η απεικόνιση του Αχούρα Μάζντα. Στη θέση του ειδώλου τους, οι Πέρσες βασιλείς είχαν καθαρά λευκά άλογα που οδηγούσαν ένα άδειο άρμα για να τους συνοδεύουν στη μάχη. Αυτό αντανακλούσε την πεποίθησή τους ότι ο Αχούρα Μάζντα θα ενθαρρυνόταν να συνοδεύει το στρατό τους χαρίζοντάς τους τη νίκη.
Αναλογιζόμενοι το παρελθόν
Η βασιλεία του Ξέρξη Α΄ διακόπηκε με τη δολοφονία του από τον Αρταβανό, έναν από τους υπουργούς του. Ο Αρταβανός δολοφόνησε επίσης τον γιο του Ξέρξη, τον Δαρείο. Ο Αρταξέρξης Α΄, ο άλλος γιος του Ξέρξη, σκότωσε τον Αρταβανό και ανέλαβε τον θρόνο.
Ευγενική χορηγία της εικόνας επικεφαλίδας: A.Davey [CC BY 2.0], μέσω Wikimedia Commons
