Inhoudsopgave
Het Koninkrijk Songhai (of het Songhay Rijk), het laatste koninkrijk van West-Soedan, groeide uit de as van het Mali Rijk. Net als de eerdere koninkrijken in deze regio, had Songhai controle over de zout- en goudmijnen.
Zie ook: Top 7 symbolen van jaloezie en hun betekenisTerwijl ze de handel met moslims (zoals de Berbers van Noord-Afrika) aanmoedigden, werden op de bloeiende marktplaatsen in de meeste steden kola-noten, kostbare houtsoorten, palmolie, specerijen, slaven, ivoor en goud verhandeld in ruil voor koper, paarden, wapens, stof en zout [1].
Inhoudsopgave
Opkomst van het rijk en handelsnetwerken
Zout te koop op een markt in Timboektoe Afbeelding met dank aan: Robin Taylor via www.flickr.com (CC BY 2.0)
Het vertoon van rijkdom en vrijgevigheid door de moslimheerser van Mali trok de aandacht van Europa en de hele islamitische wereld. Met de dood van de heerser in de 14e eeuw begon de opkomst van Songhai rond 1464 [2].
Het Songhai Rijk, opgericht in 1468 door Sunni Ali, veroverde Timboektoe en Gao en werd later opgevolgd door Muhammad Ture (een vrome moslim), die in 1493 de Askia-dynastie stichtte.
Deze twee heersers van het Songhai Rijk introduceerden een georganiseerd bestuur in het gebied. In de eerste 100 jaar bereikte het zijn hoogtepunt met de Islam als religie en de koning promootte actief de Islamitische leer.
Songhai vergaarde rijkdom door handel, net als de koninkrijken van Mali en Ghana daarvoor.
Met de bevoorrechte klasse van ambachtslieden en slaven die als landarbeiders dienden, bloeide de handel echt onder Ture, met als belangrijkste exportproducten slaven, goud en kolanoten. Deze werden geruild voor zout, paarden, textiel en luxegoederen.
Handel in het Songhai Rijk
Taoudéni zoutplakken, die net gelost zijn in de rivierhaven van Mopti (Mali). Taguelmoust, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
De opkomst van Songhai ging gepaard met een sterk op handel gebaseerde economie. Frequente pelgrimstochten van de moslims uit Mali bevorderden de handel tussen Azië en West-Afrika. Net als in Ghana en Mali was de rivier de Niger een vitale bron voor het transport van goederen.
Naast de lokale handel binnen Songhai was het rijk betrokken bij de trans-Saharaanse handel in zout en goud, naast andere goederen zoals kaurischelpen, kolanoten en slaven.
Als handelaren voor langeafstandshandel door de Sahara-woestijn reisden, kregen ze accommodatie en voedselvoorraden van lokale steden langs de handelsroute. [6]
De Trans-Sahara handel was niet beperkt tot het verhandelen en uitwisselen van zout, stof, kolanoten, ijzer, koper en goud, maar betekende ook nauwe samenwerking en onderlinge afhankelijkheid tussen de koninkrijken ten zuiden en noorden van de Sahara.
Zo belangrijk als goud was voor het noorden, zo belangrijk was zout uit de Sahara-woestijn voor de economieën en koninkrijken van het zuiden. Het was de uitwisseling van deze grondstoffen die hielp bij de politieke en economische stabiliteit van de regio.
Economische structuur
Een clansysteem bepaalde de economie van de Songhai. De directe afstammelingen van het oorspronkelijke Songhai volk en de edelen stonden aan de top, gevolgd door handelaren en vrije burgers. De gewone clans waren timmerlieden, vissers en metaalbewerkers.
Deelnemers uit de lagere kaste waren meestal niet-agrarisch werkende immigranten die soms hoge posities in de samenleving konden bekleden als ze speciale privileges kregen. Aan de onderkant van het clansysteem stonden slaven en oorlogsgevangenen, die gedwongen werden om te werken (voornamelijk in de landbouw).
Terwijl handelscentra veranderden in moderne stedelijke centra met enorme openbare pleinen voor gemeenschappelijke marktplaatsen, waren plattelandsgemeenschappen grotendeels afhankelijk van landbouw via plattelandsmarkten [4].
Atlantisch systeem, contact met de Europeanen
Toen de Portugezen in de 15e eeuw arriveerden, nam de trans-Atlantische slavenhandel toe. Dit leidde tot de ondergang van het Songhai Rijk, omdat het niet in staat was om belasting te heffen op de goederen die over zijn grondgebied werden vervoerd. De slaven werden in plaats daarvan over de Atlantische Oceaan vervoerd [6].
De slavenhandel, die meer dan 400 jaar duurde, had een grote invloed op de val van het Songhai Rijk. Afrikaanse slaven werden gevangen genomen en als slaven te werk gesteld in Amerika in de vroege jaren 1500 [1].
Portugal, Groot-Brittannië, Frankrijk en Spanje waren de belangrijkste spelers in de slavenhandel, maar Portugal vestigde zich als eerste in de regio en sloot verdragen met West-Afrikaanse koninkrijken. Daardoor had het een monopolie op de goud- en slavenhandel.
Met de groeiende handelsmogelijkheden in het Middellandse Zeegebied en Europa nam de handel over de Sahara toe, waardoor toegang werd verkregen tot het gebruik van de Gambia- en Senegalrivieren en de al lang bestaande trans-Saharararoutes in tweeën werden gedeeld.
In ruil voor ivoor, peper, slaven en goud brachten de Portugezen paarden, wijn, gereedschap, laken en koperwerk mee. Deze groeiende handel over de Atlantische Oceaan stond bekend als het driehoekshandelssysteem.
Zie ook: Hoe nauwkeurig waren musketten?Het driehoekshandelssysteem
Kaart van de driehoekshandel in de Atlantische Oceaan tussen Europese mogendheden en hun koloniën in West-Afrika en Amerika. Isaac Pérez Bolado, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
De driehoekshandel, of de Atlantische Slavenhandel, was een handelssysteem dat draaide om drie gebieden [1].
Vanaf Afrika werden grote ladingen slaven over de Atlantische Oceaan gebracht om te worden verkocht in Amerika (Noord- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied) voor werk op plantages.
Deze schepen, die de slaven uitlaadden, vervoerden producten zoals tabak, katoen en suiker van de plantages voor de verkoop in Europa. En vanuit Europa vervoerden deze schepen industrieproducten zoals geweren, rum, ijzer en stof die werden geruild voor goud en slaven.
Terwijl de medewerking van Afrikaanse koningen en kooplieden hielp om de meeste slaven uit de binnenlanden van West-Afrika te vangen, organiseerden de Europeanen af en toe militaire campagnes om ze gevangen te nemen.
De Afrikaanse koningen kregen er verschillende handelsgoederen voor terug, zoals paarden, brandewijn, textiel, kaurischelpen (dienden als geld), kralen en geweren. Toen de koninkrijken van West-Afrika hun legers organiseerden in professionele legers, waren deze geweren een vitaal handelsartikel.
De neergang
Na ongeveer 150 jaar begon het Songhai-rijk te krimpen als gevolg van interne politieke strijd en burgeroorlogen, en de minerale rijkdom lokte indringers [2].
Toen het leger van Marokko (een van zijn territoria) in opstand kwam om de goudmijnen en de goudhandel ten zuiden van de Sahara te veroveren, leidde dit tot een Marokkaanse invasie en het Songhai Rijk stortte in 1591 in.
Anarchie in 1612 resulteerde in de val van de Songhai steden en wat het grootste rijk in de Afrikaanse geschiedenis was, verdween.
Conclusie
Niet alleen bleef het Songhai-rijk zijn territorium uitbreiden tot aan zijn ondergang, maar het had ook een wijdverspreide handel langs de Trans-Saharararoute.
Ooit domineerde het de karavaanhandel in de Sahara: paarden, suiker, glaswerk, fijne stoffen en steenzout werden naar Soedan vervoerd in ruil voor slaven, huiden, kolanoten, specerijen, ivoor en goud [5].
Het was het grootste rijk in de West-Afrikaanse geschiedenis, dat zich uitstrekte van de Senegal rivier in het westen tot centraal Mali in het oosten, met Gao als hoofdstad.
Referenties
- Songhai, Afrikaans rijk, 15-16e eeuw
- Het Songhai-rijk (studentsofhistory.com)
- Songhai Rijk - Wereldgeschiedenis Encyclopedie
- Songhai Rijk - Wikipedia
- Opkomst en ondergang van het Songhai rijk, handelsindustrie, feiten en werkbladen (schoolhistory.nl)
- Opkomst van het Songhai Rijk (afrikaiswoke.com)
