Waarom verlieten de Vikingen Noord-Amerika?

De Vikingen maken al eeuwenlang deel uit van de menselijke geschiedenis en hebben een onuitwisbare stempel gedrukt op vele culturen en plaatsen. Toch is er een mysterie dat historici al lang verbijstert: waarom verlieten ze Noord-Amerika?

Van hun Noorse kolonies in Groenland tot hun westerse nederzetting bij L'Anse aux Meadows, Newfoundland en de kust van Labrador, zijn er veel onbeantwoorde vragen rond hun vertrek.

Recente archeologische vondsten hebben echter licht geworpen op deze al lang bestaande vraag en deskundigen kunnen nu een paar intrigerende theorieën geven over waarom de Vikingen en Noorse Groenlanders vertrokken zijn.

De redenen zijn onder andere klimaatverandering, de ruwheid van het terrein en conflicten met lokale stammen.

Inhoudsopgave

Noord-Amerikaanse nederzetting in Groenland

De Noorse nederzetting op Groenland en het vasteland van Noord-Amerika is een van de beroemdste ontdekkingsverhalen van voor Columbus.

Net zoals Columbus Amerika ontdekte, ontdekte en vestigde Leif Erikson de eerste Vikingnederzetting in Groenland. De Vikinguitbreiding was mogelijk - dankzij hun geavanceerde zeevaarttechnologie - waardoor ze de verraderlijke wateren van de Noord-Atlantische Oceaan konden trotseren.

De nederzettingen van de Noormannen in Groenland begonnen rond 985 na Christus, toen Eirik Thorvaldsson vanuit IJsland naar het westen zeilde en voor het eerst aan land ging en zich in Groenland vestigde. Andere Noorse kolonisten volgden hem al snel en door de eeuwen heen bloeide deze nederzetting op, met een bloeiende landbouw- en vissersgemeenschap.

De IJslandse sagen vertellen hoe deze kolonisten tot Newfoundland kwamen op zoek naar goud en zilver. Er is echter geen bewijs dat ze ooit indianen tegenkwamen of zich vestigden op het vasteland van Noord-Amerika.

Bevestigde Noorse vindplaatsen zijn vandaag de dag te vinden in Groenland en Oost-Canadese plaatsen zoals Meadows. Noorse sagen beschrijven ontmoetingen met inheemse Amerikanen op wat nu bekend staat als de Baffin-eilanden en aan de westkust van Canada.

Nationalmuseet - Het Nationaal Museum van Denemarken uit Denemarken, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

Nederzettingen bij L'Anse aux Meadows

Deze Vikingnederzetting werd ontdekt door de Noorse ontdekkingsreiziger Helge Ingstad in 1960 en werd voor het eerst bewoond rond 1000 na Christus, mogelijk voor een paar decennia voordat het werd verlaten [1].

Er wordt aangenomen dat deze nederzetting een basis was voor verkenning verderop langs de Canadese kust, maar waarom het werd verlaten is onduidelijk gebleven.

Er waren weinig fjorden langs deze kuststrook, waardoor het voor hen moeilijk was om een geschikte haven te vinden. Toen ze aan land gingen, ontmoetten ze een inheems volk genaamd de Beothuks, die later een belangrijke rol zouden spelen in hun sagen.

Afgezien van de aanwezigheid van de Vikingen in Groenland, is dit de enige bevestigde Noorse vindplaats in deze regio.

Oostelijke nederzetting op Baffin-eiland

Noorse ontdekkingsreizigers zouden zich later vanaf deze plek verspreiden naar de Baffin-eilanden en mogelijk nog verder naar het westen langs de kust van Canada.

Volgens de Noorse sagen verkende Leif Eriksson, de zoon van de Noorse koning, een gebied dat ze Vinland noemden (mogelijk in het huidige New England) en vond er wilde druiven, platte stenen en ijzeren werktuigen.

De relaties tussen de Noormannen en de inheemse Amerikanen waren vaak vijandig, zoals beschreven in de IJslandse Sagen, dus het is onwaarschijnlijk dat er nederzettingen zouden zijn gesticht voorbij Newfoundland.

Westelijke nederzetting

Tegen het midden van de 14e eeuw waren alle Noorse nederzettingen verlaten. Het is onmogelijk om te weten wat de oorzaak was van het verval van deze kolonies.

Oscar Wergeland, Publiek domein, via Wikimedia Commons

De bekendste Noorse nederzetting bevond zich bij L'Anse aux Meadows, waarvan wordt aangenomen dat het minstens enkele tientallen jaren bewoond is geweest. Deze plek gaf de Noorse kolonisten toegang tot waardevolle hulpbronnen zoals zee-ijs, walrus slagtanden en hout dat kon worden gebruikt of verkocht op de Europese markten [2].

Het is echter waarschijnlijk dat klimaatverandering en afnemende hulpbronnen, zoals walrusivoor, een rol hebben gespeeld.

De Vikingen waren de eerste Europeanen die Noord-Amerika verkenden en zich er vestigden, maar hun nederzettingen hielden geen stand. Toch lieten ze een blijvende erfenis achter in de Noord-Amerikaanse cultuur door hun verhalen over verkenning en ontdekking, die vandaag de dag nog steeds gevierd worden.

Klimaatverandering en de kleine ijstijd

Een mogelijke reden waarom de Vikingen Noord-Amerika verlieten is de klimaatverandering, vooral tijdens de periode die bekend staat als de Kleine IJstijd (1400-1800 na Chr.).

In deze periode daalde de gemiddelde temperatuur in Groenland en Europa aanzienlijk, wat mogelijk heeft geleid tot een afname van hulpbronnen zoals vis en hout die de Noorse kolonisten nodig hadden om te overleven.

Dit zou hen gedwongen kunnen hebben om hun nederzettingen in Groenland en L'Anse aux Meadows te verlaten, waardoor er alleen kleine nederzettingen op de Baffin-eilanden overbleven. [3]

Hoewel hun nederzettingen geen stand hielden, openden ze een nieuwe grens voor de Europeanen en lieten ze hen kennismaken met een heel andere cultuur.

Verstoring van handel en hulpbronnen

Een andere mogelijke reden waarom de Vikingen Noord-Amerika verlieten was de verstoring van de handel en de grondstoffen. Met de opkomst van Europa in de Middeleeuwen moesten Vikingkooplieden concurreren met grotere Europese machten voor toegang tot grondstoffen zoals vis, hout en metaalerts.

Dit kan hen gedwongen hebben om hun activiteiten in Noord-Amerika te verminderen of hun nederzettingen helemaal te verlaten vanwege een gebrek aan winstgevende handelsroutes.

Religieuze en culturele verschillen

Peter Nicolai Arbo, Publiek domein, via Wikimedia Commons

De Noorse kolonisten kunnen ook verdreven zijn door religieuze en culturele verschillen. De indianen die ze tegenkwamen hadden hun eigen geloof en waarden, die mogelijk botsten met hun wereldbeeld.

Dit kan hebben geleid tot een gebrek aan vertrouwen tussen de twee groepen en uiteindelijk tot conflicten.

De interne factoren binnen de Noorse nederzettingen kunnen ook hebben bijgedragen aan hun ondergang. Met een gebrek aan grondstoffen en een vijandig landschap waren de kolonisten mogelijk niet in staat om zichzelf te onderhouden of hun bevolking te laten groeien.

Andere factoren

Naast klimaatverandering, handelsverstoringen en culturele verschillen kunnen er ook andere factoren zijn geweest die hebben geleid tot de ondergang van de Noorse nederzettingen in Noord-Amerika, zoals veranderingen in de wereldeconomie of politieke machtsdynamiek, ziekte en hongersnood en natuurrampen zoals droogte of overstromingen.

Conclusie

Hoewel de nederzettingen van de Noormannen in Noord-Amerika van korte duur waren, blijven ze een belangrijk onderdeel van de geschiedenis als een periode van verkenning en ontdekking die het culturele landschap dat we vandaag de dag kennen heeft gevormd.

Archeologisch bewijs suggereert dat het te wijten kan zijn geweest aan een combinatie van factoren, waaronder een verandering in het klimaat, verstoring van de handel en hulpbronnen, vijandige relaties met lokale indianenstammen en meer. Uiteindelijk zal de ware reden voor hun vertrek waarschijnlijk onbekend blijven.

Toch blijven hun nalatenschap en verhalen in ons collectieve geheugen en dienen ze als herinnering aan de ongelooflijke prestaties die onze voorouders tijdens hun zoektocht naar ontdekkingen hebben geleverd.