Xois: Starożytne egipskie miasto

Xois, Khaset lub Khasut, jak znali je Egipcjanie, było dużym egipskim miastem, starożytnym nawet w czasach XIV dynastii. Cieszyło się śródziemnomorską reputacją dzięki produkcji dobrego wina i luksusowych przedmiotów. Było także domem kultu starożytnego egipskiego boga Amona-Ra.

Spis treści

Fakty o Xois

• Xois lub Khaset lub Khasut dla Egipcjan było sporym starożytnym egipskim miastem położonym na bagnistej wyspie utworzonej między Sebennytic i Phatnitic gałęziami delty Nilu w pobliżu dzisiejszej Sacha
• Zostało założone ok. 3414-3100 r. p.n.e. i było nieprzerwanie zamieszkane aż do pojawienia się chrześcijaństwa około 390 r. n.e.
• Inwazja Hyksosów uczyniła z Xois swoją stolicę
• Ramzes III stoczył decydującą bitwę z Ludami Morza i ich libijskimi sojusznikami w ok. 1178 r. p.n.e.

Hyksos Capital

Kiedy enigmatyczny lud Hyksosów najechał Egipt około 1800 r. p.n.e., pokonał egipskie siły zbrojne, rozbijając egipskie państwo. Około 1720 r. p.n.e. egipska dynastia z siedzibą w Tebach została zredukowana do statusu państwa wasalnego i zmuszona do płacenia daniny Hyksosom.

Chociaż niewiele zapisów przetrwało turbulencje tamtych czasów, Xois pojawiło się jako konkurencyjne centrum panowania nad Egiptem. Po tym, jak Hyksosi zostali pokonani militarnie i wypędzeni około 1555 r. p.n.e., znaczenie Xois spadło. Szlachta Xois wydała założyciela 14. dynastii Egiptu w 1650 r. p.n.e..

Następnie Xois nie zdołało konkurować z rosnącą potęgą i wpływami Teb po pokonaniu Hyksosów przez Ahmose I. Dynastia ostatecznie upadła, a Xois podupadło. Egipski historyk Manetho z III wieku p.n.e. wymienił 76 królów Xoite, a słynny na całym świecie papirus Turin King List potwierdził siedemdziesiąt dwa imiona tych królów.

Chociaż Xois zostało zastąpione przez Teby jako stolica Egiptu, cieszyło się ono ciągłym dobrobytem jako centrum handlowe i cel pielgrzymek.

Decydująca bitwa pod Xois

Xois zasłynęło później jako miejsce decydującej bitwy między egipskim wojskiem a najeźdźcami z Ludów Morza, w wyniku której Ludy Morza zostały ostatecznie wypędzone z Egiptu.

W ósmym roku panowania faraona Ramzesa III, Xois było jednym z miejsc, w których Ramzes III przeprowadził obronę Egiptu przed zgromadzonymi siłami Ludów Morza i ich libijskich sojuszników. Ludy Morza wcześniej najechały Egipt za panowania Ramzesa II i jego następcy Merenptaha (1213-1203 p.n.e.). Podczas gdy zostali pokonani i zniknęli z pola bitwy, Ramzes IIIrozpoznał zagrożenie, jakie te ludy morskie stanowiły dla Egiptu.

Ramzes III wykorzystał lokalne ukształtowanie terenu i rozpoczął strategię partyzancką przeciwko Ludom Morza. Udało mu się zorganizować zasadzki wokół ważnej delty Nilu powyżej Xois. Ramzes III otoczył brzegi Nilu oddziałem łuczników, którzy ostrzelali statki Ludów Morza, gdy te próbowały wyładować wojska, a następnie podpalili statki ognistymi strzałami, niszcząc inwazję Ludów Morza.siła.

Jednakże, podczas gdy Ramzes III zwyciężył w 1178 r. p.n.e. w wojnie przeciwko Ludom Morza, jego zwycięstwo okazało się niezwykle kosztowne pod względem siły roboczej, zasobów i skarbu. Późniejszy niedobór funduszy, wraz z niszczycielską suszą, wywołał pierwszy w historii strajk robotników w 29 roku panowania Ramzesa III, kiedy obiecane dostawy dla zespołu budowlanego wWioska Set budująca grobowce w pobliżu dzisiejszego Deir el-Medina nie została dostarczona, a cała siła robocza zatrudniona w kultowej Dolinie Królów opuściła plac budowy.

Stopniowy spadek

Po decydującym zwycięstwie Ramzesa III, Xois cieszyło się ciągłym dobrobytem przez kilka stuleci dzięki swojej lokalizacji na szlakach handlowych i jako centrum kultu. Jego reputacja jako kultury i wyrafinowania trwała nawet po tym, jak cesarz August formalnie przyłączył Egipt jako rzymską prowincję w 30 r. p.n.e..

Przez długi czas sława Xois jako producenta najlepszego wina w Egipcie pomagała utrzymać jego bogactwo. Rzymianie bardzo faworyzowali wina z Xois, umożliwiając miastu utrzymanie sieci handlowej pod rzymską hegemonią.

Jednakże, gdy chrześcijaństwo znalazło przyczółek w Egipcie z rzymskim wsparciem, czcigodne egipskie tradycje religijne, które sprawiły, że Xois stało się głównym ośrodkiem pielgrzymkowym, zostały odrzucone lub porzucone. Podobnie, pierwsi chrześcijanie zabronili picia alkoholu, powodując ogromny spadek popytu na wina Xois.

Do ok. 390 r. n.e. Xois zostało skutecznie odcięte od swoich zasobów gospodarczych i prestiżu społecznego. Prochrześcijańskie edykty rzymskiego cesarza Teodozjusza I zamknęły pogańskie świątynie i uniwersytety, powodując dalszy upadek miasta. Do czasu podbojów muzułmańskich w VII wieku Xois było ruiną i domem tylko dla przechodzących koczowników.

Refleksja nad przeszłością

Los Xois był typowy dla wielu starożytnych miast egipskich od okresu najazdów Ludów Morza do aneksji Egiptu przez Rzym. Wojna zdewastowała skarbiec i wyludniła siłę roboczą, podczas gdy siły zmian społecznych i gospodarczych stopniowo podkopywały lokalną bazę władzy.

Zdjęcie nagłówka dzięki uprzejmości: Jacques Descloitres, MODIS Rapid Response Team, NASA/GSFC [domena publiczna], za pośrednictwem Wikimedia Commons